شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری | هر آنچه پیمانکار باید در مورد شرایط و مفاد قرارداد پیمان بداند |
23 فروردین1399
هر آنچه پیمانکار باید در مورد شرایط و مفاد قرارداد پیمان بداند. آگاهی کامل از شرایط قراردادهای پیمانکاری یکی از مهمترین عواملی است که به پیمانکار و کارفرما در تحقق اجرای عملیات پیمان و احقاق حقوق طرفین در صورت نقض قوانین و مقررات حاکم بر قرارداد پیمانکاری کمک شایانی می نماید. از آنجاییکه بر قراردادهای پیمانکاری دو دسته شرایط حاکم است. شرایطی که بر قراردادهای پیمانکاری دولتی یا خصوصی حاک است شرایط عمومی پیمان و شرایط خصوصی پیمان می باشد. بهتر است قبل از هر اقدام در تهیه و تنظیم قرارداد پیمان از مشاوره حقوقی وکیل متخصص پیمانکاری و امور قراردادها بهره مند شوید تا دچار مشکل نشوید. در این مقاله به مفاد و شرایط حاکم بر قرارداد پیمان پرداخته شده است که شامل موارد ذیل است: شرایط عمومی پیمان قرارداد پیمانکاری شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری مفاد شرایط عمومی پیمان شرایط فسخ پیمان در قرارداد پیمان شرایط تعلیق پیمان در قرارداد پیمانکاری مفاد تعلیق پیمان در شرایط عمومی پیمان شرایط خاتمه پیمان در قرارداد پیمانکاری شرایط تمدید پیمان در قرارداد پیمانکاری شرایط متمم قرارداد پیمانکاری شرایط اقاله قرارداد پیمانکاری شرایط تاخیرات پیمان شرایط حل اختلاف پیمان در قرارداد پیمانکاری شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری -شرایط و مفاد شرایط خصوصی پیمان مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک شرایط عمومی پیمان قرارداد پیمانکاری شرایط عمومی: عبارت است از شرایطی که میان کارفرما و پیمانکاری به عنوان تعهدات طبیعی و غیر قابل تغییر و عام به صورت قرار داد منعقد می گردد. این تعهدات و الزامات در شرایط عمومی قرارداد صورت میپذیرد و جنبه عمومی دارد لذا باید در تمامی قراردادهای پیمانکاری صورت بپذیرد در واقع باید گفت که این تعهدات و الزامات غیر قابل تغییر است.در شرایط عمومی بسیاری از تعهدات کارفرما و پیمانکار ذکر شده است. شرایط عمومی پیمان ، تعهدات تبعی ای است که به طرفین قرارداد تحمیل و حقوق و تکالیف طرفین را معین میکند. وجه تمایز شرایط عمومی پیمان و شرایط اختصاصی پیمان نیز این است که شرایط عمومی پیمان شرایط عامی است که بر تمامی قراردادهای پیمانکاری حاکم، غیرقابل تغییر و غیر قابل اجتناب است. منتها منظور از شرایط اختصاصی پیمان، آن دسته از شرایطی است که طرفین قرارداد خودشان بر اساس شرایط ، اوضاع و احوال و ماهیت قرارداد، با یکدیگر توافق نموده و بر روابطشان حاکم می کنند. قابل ذکر است شرایط اختصاصی پیمان هیچ‌گاه نمیتواند مفاد شرایط عمومی پیمان را نقض نماید. شرایط عمومی، مفاد متنی است که شرایط عمومی حاکم بر پیمان را تعیین می کند. (موارد ذکر شده در شرایط عمومی ثابت و غیر قابل تغییر میباشند) پس باید در نظر گرفت با توجه به غیر قابل تغییر بودن , شرایط عمومی جنبه عام دارد که باید در تمامی قراردادها رعایت شوند بدون هیچ گونه تغییر در ساختار شرایط عمومی. لازم به ذکر است که در بند(ط) ماده 37 گفته شده پیمانکار در مقابل کارفرما مسئول اعمال کارکنان خود است این یک شرط عمومی و کلی میباشد که باید در تمامی قراردادها رعایت شود. پس در شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری چهار چوب عملکرد پیمانکار و کارفرما در نظر گرفته شده است که باید این دو در راستای این چهار چوب عمل کنند. مفاد قراردادهای پیمانکاری لذا مفاد شرایط عمومی جنبه ی عام و کلی دارد پس فرض ما بر این است که پیمانکار همانند چهار چوب تعیین شده در شرایط عمومی که باید در راستای ان پیش روند از این مفاد هم نیز اگاه است. شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری براساس ماده 4 شرایط عمومی پیمان، شرایط خصوصی، شرایط خاصی است که به منظور تکمیل شرایط عمومی، برای این پیمان، با توجه به وضعیت و ماهیت آن، تنظیم شده است. موارد درج شده در شرایط خصوصی، هیچ گاه نمی تواند مواد شرایط عمومی را نقض کند. شرایط و مفاد قرار داد پیمانکاری قواعدهای عمومی موجود در تمامی قراردادها لازم الاجرا میباشد پس قراردادهای پیمانکاری هم مستثنی از این امر نیست برای مثال در فسخ قراردادهای پیمانکاری عناصری همچون قصد , رضا و اهلیت باید وجود داشته باشد پس به هنگام انحلال قراردادهای پیمانکاری باید بخش عمومی قرارداد بررسی گردد. باید در نظر داشت که در خصوص انحلال قرارداد های پیمانکاری در شرایط عمومی: از دو اصطلاح فسخ و خاتمه استفاده شده است که میتوان در ماده 46 شرایط عمومی پیمان در دو بند'الف'و 'ب'ناظر ان بود. اما آنچه که در قسمت بالا بیان شد در مورد قراردادهای پیمانکاری بدین گونه حاکم نیست چرا؟ زیرا مقامات دولتی در انجام وظیفه های قانونی خودشان که تامین نیاز و رفاه جامعه میباشد, بنابراین مقامات دولتی باید از اختیارات نسبتا وسیعی در تنظیم و اجرای تعهدات به دلیل تامین نیازها در مقابل افراد خصوصی برخوردار باشند. پس چون دولت نماینده منافع و مصالح جامعه است در صورت تعارض میان حقوق عمومی و حقوق خصوصی اصل بر این است که حقوق عمومی مقدم میباشد و همچنین در صورت تعارض بین قواعد های خاص مربوط به معاملات دولتی در واقع قواعد خاص، اصول کلی و قواعد عمومی همچنان حاکم بر روابط طرفین می باشد. در ماده 46 شرایط عمومی پیمان امکان فسخ پیمان در 13 مورد توسط کارفرما ذکر شده است که ما 3 نمونه را ذکر مینماییم: -تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مهلت تعیین شده دربند (ب)ماده 28. -تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن. - تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان ,بیش از نصف مدت تعیین شده دربند (ج) ماده 4 موافقتنامه . فسخ پیمان در این حالت, در صورتی مجاز است که کار فرماقسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند پرداخت کرده باشد. برای اطلاعات بیشتر به ماده 46 شرایط عمومی پیمان مراجعه گردد. در صورتی که پیمانکار موارد ذکر شده در ماده 46 شرایط عمومی پیمان را رعایت ننماید کارفرما تصمیم به فسخ قرارداد بگیرد نظر خود را(کارفرما)با توجه به مفاد این ماده به پیمانکار اعلام میگرداند که پیمانکار موظف است ظرف مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ کارفرما در صورت عدم تطبیق نظر کارفرما با این مواردبه اطلاع کار فرما برساند. درصورت عدم وجود اقدامی از جانب پیمان کار و یا نپذیرفتن دلایل پیمان کار از جانب کار فرما: در چنین شرایطی کارفرما ان پیمان را فسخ مینماید البته بدون هیچ تشریفات قضایی . در نظر داشته باشید که طبق این ماده بیشترین تلاش بر این بوده که قرارداد به خوبی ادامه پیدا کند و به پایان برسد. در این شرایط پیش بینی شده به گونه ای است که: گویا هیچ حقوقی برای پیمانکار در نظر گرفته نشده و کارفرما مبرا از هر گونه مسئولیت میباشد در واقع کارفرما میتواند پیمانکار را مکلف کند در صورتی که تحلیل این مقررات با وجود ابهامات و ایرادات چیزی خلاف این رویه را ثابت مینماید. مفاد شرایط عمومی پیمان شرایط عمومی پیمان که بر قراردادهای پیمانکاری دولتی حاکم است،شامل تعاریف و مفاهیم قرارداد پیمان، شرایط فسخ پیمان ، شرایط تعلیق پیمان، شرایط خاتمه پیمان، شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری، تاخیرات مجاز و غیرمجاز در قرارداد پیمان ،تاییدات و تعهدات پیمانکار و کارفرما، تعدیل پیمان، تمدید پیمان ،هزینه تسریع، خسارت تاًخیر، تسویه حساب و مرجع حل اختلاف می باشد. در ادامه مقاله به شرح کوتاهی از شرایط عمومی پیمان پرداخته شده است. شرایط فسخ قرارداد پیمانکاری فسخ قرارداد فی مابین کارفرما و پیمانکار توسط پیمانکار⬇ 1- کارفرما: با توجه به شرایط عمومی , پیمان فی ما بین کار فرما و پیمانکار تعهداتی میان ان دو وجود دارد که بر سر ان به توافق رسیده اند , که اگر پیمانکار نخواهد یا حتی نتواند به انها عمل کند کار فرما این اختیار را خواهد داشت که قرارداد را فسخ نماید و خسارت های وارد شده به کارفرما توسط ضمانت نامه ی حسن انجام کارو تعهدات , توسط پیمانکار از حساب او کسر و به کار فرما داده شود. 2- فسخ قرارداد توسط پیمانکار: در این مورد تاخیرات کارفرما در اراده مدارک و همچنین تخصیص منابع , صدور تائیدات و مصوبات و اجرای تعهدات قراردادی یکی از موارد مهم و کار ساز میباشد که پیمانکاران با جمع نمودن مدارک در موارد مختلف ادعا هایی متفاوتی دارند که در بسیاری از موارد منجر میشود تادریافت خسارت مالی صورت گیرد و یا جبران مالی یا غیر مالی شود چون تاخیر های مجاز و غیر مجاز در کارفرما بحث بسیار مهمی میباشد البته هر دو باید تلاش کنند تا مستندات لازم و قابل اطمینان را فراهم کنند. قانونگذار در ماده 46 و 47 شرایط عمومی پیمان، شرایط فسخ پیمان از طرف کارفرما و پیمانکار را بیان کرده است. برای مطالعه بیشتر، مقاله شرایط فسخ پیمان در قرارداد پیمانکاری را مطالعه نمائید.شرایط فسخ پیمان براساس ماده 46 شرایط عمومی پیمان شامل دو دسته می باشد. در دسته (الف) کارفرما می تواند با برقراری یکی از شروط آن، پیمان را فسخ کند یا نکند. اما با برقراری یکی از شروط دسته (ب) کارفرما پیمان را فسخ می کند. براساس بند الف ماده ۴۷ شرایط عمومی پیمان، اگر تصمیم کارفرما برای فسخ پیمان به استناد موارد درج شده در بند الف ماده ۴۶ باشد موضوع فسخ پیمان باید بدواً به وسیله هیاتی متشکل از سه نفر به انتخاب وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما بررسی و تایید شده و مورد موافقت وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما قرار گیرد و سپس به پیمانکار ابلاغ شود. شرایط تعلیق پیمان در قرارداد پیمانکاری سازمان برنامه و بودجه که در زمینه قراردادهای پیمانکاری قانونگذاری میکند، در شرایط عمومی پیمان به توضیح موضوع تعلیق قرارداد پیمانکاری پرداخته است. تعلیق قرارداد پیمانکاری به این معنا است که اجرای عملیات پیمانکاری به دلیلی متوقف میشود. در قانون، شرایط این تعلیق، وظایف هر یک از طرفین در دوران تعلیق، امکان تمدید مدت تعلیق و موارد دیگری بررسی شده است. در شرایط عمومی پیمان، ماده‌ای که به صورت اختصاصی عوامل منجر به تعلیق را بررسی کرده باشد یافت نمیشود. ولی میتوان با دقت در مواد پراکنده، مثال‌هایی از این عوامل را پیدا کرد. در ماده43 شرایط عمومی پیمان، قانونگذارشرایط قهری مانند سیل، زلزله، شیوع یک بیماری همه‌گیر مانند کرونا و دیگر موارد مشابه را علت تعلیق قرارداد پیمانکاری معرفی کرده است. این عوامل قابل پیشبینی نبوده و نمیتوان کارفرما یا پیمانکاررا در وقوع آنها مقصر دانست در نتیجه هیچ کدام از آنها در این شرایط، تعهدی مبنی بر جبران خسارت تعلیق ندارند. مورد دیگر از شرایط تعلیق پیمان در ماده 23 شرایط عمومی پیمان پیشبینی شده است که اگر در اجرای عملیات پیمانکار شی عتیقه یا آثار باستانی پیدا کند باید فورا به مهندس مشاور اطلاع داده و کارفرما به دستگاه انتظامی اطلاع داده و در این مدت اجرای عملیات پیمان متوقف میشود. مفاد تعلیق پیمان در شرایط عمومی پیمان ماده 49 شرایط عمومی پیمان، عنوان شرایط تعلیق پیمان را دارد که احکام مربوط به این واقعه بررسی شده است. از کلیات این ماده اینطور برداشت میشود که تنها کارفرما میتواند دستور تعلیق پیمانکاری را صادر کند که طبق بند الف همین ماده، این تعلیق میتوان تنها یک بار در طول مدت پیمان و به مدت سه ماه انجام شود که البته طبق بند د، اگر تعلیق بیش از سه ماه ضروری باشد، کارفرما میتواند با موافقت پیمانکار، تنها یک سه ماه دیگر را نیز به آن اضافه کند. در این مورد اگر پیمانکار با تمدید مدت زمان تعلیق موافق نباشد، میتواند درخواست خاتمه پیمانکاری را بدهد. بعد از ابلاغ تعلیق از سمت کارفرما به پیمانکار، پرسش از وظایف هر یک از این دو طرف در زمان تعلیق مطرح میشود. شرایط خاتمه پیمان در قرارداد پیمانکاری خاتمه در لغت به معنای پایان و خاتمه دادن هم در معنای به پایان رساندن یا پایان دادن به انجام کاری میباشد. در اصطلاح حقوقی خاتمه معنای پایان دادن به انجام تعهد از جانب متعهد میباشد پس از معنای لغوی خود به دور نمانده است. برای مثال در ماده 21 قانون کار ذکر شده است که : قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه میابد الف)فوت کارگر و ....)پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است. در این ماده که مربوط به خاتمه قرارداد در کار معین میباشد در معنای اعم خود به کار رفته است. در قراردادهایی که بین پیمانکار و کارفرما بسته می شوند، گاهی پیش از اتمام کارهای موضوع قرارداد، کارفرما بدون آن که تقصیری متوجه پیمانکار باشد، بنا به مصلحت خود یا علل دیگر، تصمیم به خاتمه پیمان می گیرد.در ماده 48 شرایط عمومی پیمان ، شرایط خاتمه پیمان پیش بینی شده است. خاتمه علاوه بر معنای اعم خود میتواند شامل مواردی همچون: فسخ و انفساخ واقاله وابطال و ایفای تعهد و اجرای تعهد باشد.در رابطه با قراردادهای پیمانکاری خاتمه مفهومی خاص و متفاوت دارد زیرا در شرایط عمومی برای خاتمه یافتن قراردادهای پیمانکاری حالت ها و شرایط های خاصی وجود دارد.پس زمانی که صحبت از خاتمه قراردادهای پیمانکاری میباشد ناظر به مفهوم عام و متعارف ان نمیباشد, منظوراز مفهوم خاص ان است که مختص قراردادهای پیمانکاری است. شرایط تمدید پیمان در قرارداد پیمانکاری در صورتیکه مواردی اتفاق بیفتد که باعث افزایش مدت زمان عملیات پروژه شود، پیمانکار می تواند با ذکر دلیل، ارائه ی محاسبات و شرح توجیه خود درخواست تمدید قرارداد کند.عواملی که باعث تمدید مدت پیمان میشود، در مفاد شرایط عمومی پیمان پیش بینی شده است که برای آگاهی بیشتر مقاله تمدید قرارداد پیمانکاری را مطالعه نمائید. شرایط متمم قرارداد پیمانکاری زمانی که طرفین قرار داد (کارفرما و پیمانکار)تغییری نکند اما نیاز به اضافه کردن موضوع ,مبلغ یا مدت جدیدی به ضمیمه قرارداد باشد از لفظ متمم در قرارداد استفاده میشود. متمم پیمان از حیث ماهیت همانند الحاقیه میباشد اما از حیث اهمیت در واقع میتوان گفت به گونه ای است که درصورت عدم توافق بر سر ان قرارداد به نتایج ذکر شده نرسیده و عملا قرارداد نتیجه نخواهد یافت. باید در نظر داشت که در متمم میزان تعهدات طرفین قرارداد تغییر کرده پس برای پیش گیری از اختلاف لازم میباشد که پذیرش طرفین پیمان را اخذ کرده و مستندات لازم را که نیاز به تنظیم متمم را دارند تکمیل نمود. شرایط اقاله قرارداد پیمانکاری اقاله در لغت به معنای فسخ معامله با رضایت و به عبارتی بخشیدن میباشد . مفهموم حقوقی اقاله عبارت است از: تراضی دو طرف عقد به انحلال زوال عقد و اثار پدید امده در اینده.در واقع میتوان گفت در اقاله دو طرف عقد با هم به توافق برسند که عقد را بر هم زنند و ان را به صورت کتبی و یا شفاهی مطرح نمایند در واقع اقاله به خواست یکی از طرفین قرارداد ممکن نیست هر دو طرف باید راضی باشند. در قرارداد پیمانکاری باید دو طرف یعنی کار فرما و پیمانکار بایک دیگر به توافق برسند که میخواهند قرارداد را فسخ نمایند.باید دو طرف معامله راضی باشند در واقع اقاله در همه عقود راه دارد به غیر از نکاح. شرایط عقد قرار داد پیمانکاری با توجه به ماده 10 قانون مدنی که بدین صورت است قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که ان را منعقد نموده اند , درصورتی که خلاف صریح قانون نباشد نافذ است. شرایط تاخیرات پیمان شرایط تاخیرات مجاز و غیرمجاز در شرایط عمومی پیمتن، ماده 30 و 50 بیان شده است. قانونگذار در ماده 30شرایط عمومی پیمان، چگونگی تهیه لایحه تاخیرات پیمانکاری در پروژه اجرای عملیات موضوع پیمان را مشخص کرده است. شرایط حل اختلاف پیمان در قرارداد پیمانکاری در قراردادهای دولتی قید شده است که در صورت وجود اختلاف بین طرفین کارفرما و پیمانکار طرفین بر اساس ماده 53 شرایط عمومی پیمان عمل نمایند. بنابر این در صورت وجود این قید، پیمانکار یا کارفرما نمیتواند بر خلاف مفاد قرارداد عمل و موضوع اختلاف را به مراجع قضایی منعکس نماید بلکه باید موارد لحاظ شده در ماده 53 شرایط عمومی پیمان را پیگیری کند. بر اساس جزء یک بند (الف) ماده 53 شرایط عمومی پیمان در مورد مسائل ناشی از برداشت متفاوت دو طرف از متون بخشنامه هایی که به استناد ماده 23 قانون برنامه و بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده است هریک از دو طرف از سازمان برنامه و بودجه چگونگی اجرای بخشنامه مربوط را استعلام نماید و دو طرف طبق نظری که از طرف سازمان برنامه و بودجه اعلام میشود، عمل کنند. شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری قید کردن شرایط فورس ماژور در بندهای قراردادهای پیمانکاری خدمات امری رایج است. این بند در قرارداد نشان میدهد که اولاً فورس ماژور موردنظر طرفین شامل چه مواردی میشود و ثانیاً در صورت بروز آن طرفین قرارداد چه حقوق و تکالیفی دارند. فورس ماژور، قوه قاهره یا قوه قهریه اصطلاحاً به معنای وقوع حادثه یا حوادثی است که به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن و غیرقابل اجتناب بودن سبب میشوند برخی یا تمام تعهدات قراردادی افراد غیرقابل اجرا شوند. ویژگی مهم فورس ماژور این است که در صورت تحقق آن در یک قرارداد، هر دو طرف قرارداد بدون نیاز به جبران خسارت از انجام تعهدات متقابل خود معاف میشوند. شرایط مربوط به حوادث قهری در ماده 43 شرایط عمومی پیمان پیش بینی شده است. شرایط و مفاد شرایط خصوصی پیمان شرایط خصوصی پیمان، در توضیح و تکمیل موادی از شرایط عمومی پیمان است که تعیین تکلیف برخی از موارد در آنها، به شرایط خصوصی پیمان موکول شده است و هیچ گاه نمی تواند مواد شرایط عمومی پیمان را نقض کند. هرگونه نتیجه گیری و تفسیر مواد مختلف این شرایط خصوصی ، نه تنها و بدون توجه به مفاد ماده مربوط به آن در شرایط عمومی پیمان، بی اعتبار است. شماره و حروف به کار رفته در مواد این شرایط خصوصی، همان شماره و حروف مربوط به آن درشرایط عمومی پیمان است .در صورتیکه شرایط عمومی مصوب سازمان برنامه بودجه همراه اسناد و مدارک پیمان نباشد، شرایط عمومی ابلاغ شده از سوی سازمان برنامه و بودجه به شماره(54/842 -102/1088 ) مورخ 03/03/1378 بر این پیمان حاکم است. مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک با توجه به اهمیت قراردادهای پیمانکاری و افزایش دعاوی پیمانکاری در مراجع قضایی، دپارتمان مشارکت و پیمانکاری در گروه حقوقی آساک تشکیل شده است که به صورت تخصصی به دعاوی پیمانکاری و قراردادهای پیمانکاری پرداخته است. بهتر است قبل از هر اقدام در تهیه و تنظیم قراردادهای پیمانکاری و مطرح نمودن دعاوی پیمانکاری با وکیل امور پیمانکاری آساک مشورت نمائید. سوالات و مشکلات حقوقی خود در مورد قرارداد پیمانکاری، دعاوی پیمانکاری، تعلیق پیمان، فسخ پیمان و... را با مشاور حقوقی اساک مطرح نمائید. تحلیل : افراد میتوانند دست به انعقاد هر نوع قراردادی بزنند و به هر شکل معقول قرار داد منعقد نمایند.مگر اینکه مفاد موجود در ان قرار دادبه دلیل مخالفت با نظم عمومی و خصوصی نامشروع باشد. خیابان شریعتی، بالاتر از باغ سفارت انگلیس، نرسیده به پل صدر،ساختمان سفیران، طبقه 2 ، واحد B2. 02140223952 02140222853 09023589119 هیات تحریریه گروه حقوقی آساک
جزئیات .jpg){kind=logo}
