سوء پیشینه کیفری

پیشینه در لغت مترادف با سابقه است.هرگاه فردی مرتکب جرمی شود واز این جرم طبق قانون جرم انگاری شده باشد در جامعه ذهنیتی از ارتکاب جرم مذکور به وجود می آید، به‌ این ذهنیت ایجاد شده سوء پیشینه گفته می شود.
گواهی عدم سوء پیشینه کیفری را از مراکز پلیس + ۱۰ می توان تقاضا کرد و تقریباً ظرف مدت  یک هفته برای شخص متقاضی پست خواهد شد.
این امر زمانی اهمیت پیدا می‌کند که شخص بخواهد در نهاد‌های مختلف کشوری استخدام شود و از او گواهی عدم سوء پیشینه بخواهند.
سوءپیشینه ارتباط به جرائم عمدی دارد و در شناسنامه کیفری اشخاص مندرج می گردد شخصی كه به علت مشکلاتی در محيط زندگي مرتکب جرم شده و پس از تحمل مجازات و بازگشت به جامعه برای امرار معاش خود و خانواده‌اش نیازبه اشتغال دارد، طبق قانون مجازات اسلامی امکان بازگشت بزهکار به اجتماع و داشتن يك زندگي براي او و خانواده‌اش كمترين حق یک فرد در مقام يك شهروند در اجتماع است.
سوء پیشینه کیفری مجرمین را از پاره ای حقوق اجتماعی محروم می‌کند و این حقوق، حقوقي است كه مقنن براي اتباع كشور و سایر افرادی که مقيم در قلمرو حاكميت جمهوري اسلامي ايران هستند در نظر گرفته است و سلب حق افراد تنها به موجب قانون يا حكم دادگاه صالح امکان پذیراست.

ویژگی سوء پیشینه کیفری چیست؟

در پرونده‌هاي كيفري از مهم‌‌ترين دستورات قضات تحقيق در دادسرا اخذ سوابق كيفري متهمین است.
که در پرونده شخصيت متهم قید مي‌شود و سبب راحت تر شدن شناخت قاضی از متهم می شود؛  به علاوه امکان دارد اين سوابق در كشف جرم و صدور قرار تأمين كيفري و نهايتاً نوع و شدت مجازات تأثير گذار باشد.
استخدام ادارات دولتي و بهره مندی از حقوق اجتماعي نیازمند اين امراست كه فرد سوء پيشينه كيفري نداشته باشد و در اين مورد بايد گواهي ارائه دهد.

چه مواردی سبب سوء پیشینه کیفری می شوند؟

 
طبق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲:
محکومیت قطعی کیفري در جرائم عمدي، پس از اجراي حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:
الف - هفت سال در محکومیت به مجازات هاي سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجراي حکم اصلی
ب - سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ - دو سال در محکومیت به شلاق حدي، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج

تبصره ۱ ـ

در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفري محکوم درج می شود لکن در گواهی هاي صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی گردد مگر به درخواست مراجع قضایی براي تعیین یا بازنگري در مجازات.
 

تبصره۲  -

در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجراي مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می شود.
 

تبصره۳ -

در عفو و آزادي مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت هاي فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادي مشروط رفع می شود.

محکوم در مدت زمان آزادي مشروط و همچنین در زمان اجراي حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد.
لازم به ذکر است در مواردی که فردی به جهت اتهام سرقت یا اعتیاد دربازداشت باشد تا زمانی که اتهام مزبور تبدیل به محکومیت نگردیده باشد موردی برای متهم ندارد ولی هرگاه در مورد این اتهامات، در دادگاه صالح رسیدگی صورت گرفته و محکومیت قطعی شود محکومیت موثر تلقی شده گردیده و به عنوان سوء پیشینه پرونده سجل کیفری او ثبت می گردد و ادارات و اشخاص می‌توانند با استعلام از سوابق سوءکیفری شخص مطلع شوند.
محکومیت مؤثر کیفری محکومیتی است که محکوم را به تبعیت از اجرای حکم، از حقوق اجتماعی محروم می‌نماید. به عبارت دیگر علاوه بر مجازات جرم وتحمل مجازات فرد بزهکار از حقوق اجتماعی هم محروم می‌شود.

این حقوق طبق ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ عبارتند از:

الف- داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوري، مجلس خبرگان رهبري، مجلس شوراي اسلامی و شوراهاي اسلامی شهر و روستا.
 ب- عضویت در شوراي نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیأت دولت و تصدي معاونت رئیس جمهور.
پ- تصدي ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداري.
ت- انتخاب شدن یا عضویت در انجمن ها، شوراها، احزاب و جمعیت ها به موجب قانون یا با رأي مردم.
ث- عضویت در هیأت هاي منصفه و امناء و شوراهاي حل اختلاف.
ج- اشتغال به عنوان مدیر مسؤول یا سردبیر رسانه هاي گروهی.
چ- استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه هاي حکومتی اعم از قواي سه گانه و سازمان ها و شرکت هاي وابسته به آنها، صدا و سیماي جمهوري اسلامی ایران، نیروهاي مسلح و سایر نهادهاي تحت نظر رهبري، شهرداري ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و دستگاه هاي مستلزم تصریح یا ذکر نام براي شمول قانون بر آنها.
ح- اشتغال به عنوان وکیل دادگستري و تصدي دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاري.
خ- انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدي موقوفات عام.
د- انتخاب شدن به سمت داوري یا کارشناسی در مراجع رسمی.
ذ- استفاده از نشان هاي دولتی و عناوین افتخاري.
ر- تأسیس، اداره یا عضویت در هیأت مدیره شرکت هاي دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

تبصره ۱ -

مستخدمان دستگاه هاي حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون، از خدمت منفصل می شوند.
تبصره ۲ -
هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مواعد مقرر در ماده ( ۲۵ ) این قانون اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وي زائل می گردد مگر در مورد بندهاي (الف)، (ب) و (پ) این ماده که از حقوق مزبور به طور دائمی محروم می شود.