مفاهیم اولیه ارث و وراثت

ارث به تمامی اموال، عناوین، بدهی‌ها، حقوق و وظایف یک فرد پس از مرگش که به دیگران منتقل می‌شود، اشاره دارد.

ورثه: ارتباط نزدیکترین خویشاوندان

ورثه به خویشاوندانی اطلاق می‌شود که از نزدیکترین درجه و طبقه آغاز شده و تا دورترین درجات خویشاوندی گسترش می‌یابد.

ترکه و تقسیم ارث

ترکه تمامی اموال و حقوق مالی است که پس از پرداخت تعهدات فرد درگذشته، به بازماندگان یا وارثان او تعلق می‌گیرد.

تقسیم ارث: فرآیند و شرایط آن

تقسیم ارث تنها پس از ادای حقوق و دیونی که بر عهده متوفی است، امکان‌پذیر است، به عبارت دیگر، باید ابتدا هزینه‌های کفن و دفن، بدهی‌های مالی و وصیت متوفی رفع شود و سپس ارث بین ورثه تقسیم می‌شود.

رابطه سببی و نسبی در ارث

در ارث، دو دسته افراد وجود دارند؛ اول کسانی که به دلیل ازدواج با متوفی به عنوان همسر ارث می‌برند و دوم کسانی که به دلیل رابطه خونی با متوفی، به عنوان خویشاوند ارث می‌برند.

طبقات ارث و وراث

وراث طبقه اول، دوم و سوم

در بحث ارث و وراث، طبقات مختلف وراث وجود دارد که به ترتیب شامل خویشاوندان نزدیکترین، خویشاوندان دورتر، و ورثان از طبقات دیگر هستند.

ترتیب تقسیم ارث

• 1-اول همسر
• 2- سپس پدر و مادر
• 3- در نهایت فرزندان.

محاسبه سهم الارث افراد و نحوه تقسیم ارث

پدر متوفی( نحوه تقسیم ارث فرزند): اگر متوفی فرزند داشته باشد پدر یک ششم از ترکه و اگر هیچ فرزندی نداشته باشد پدر به خویشاوندی ارث می‌برد. یعنی اگر تنها وارث باشد تمام ترکه و اگر با مادر متوفی باشد دو سوم را به ارث می‌برد.

• اگر متوفی فقط یک فرزند داشته باشد، چه پسر باشد چه دختر تمام ترکه به او می‌رسد.
• اگر متوفی چند فرزند داشته باشد ولی همه آن‌ها پسر یا همه آن‌ها دختر باشند، ترکه به میزان مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود. ولی اگر بعضی از فرزندان پسر و بعضی دختر باشند؛ پسر دو برابر دختر ارث خواهد ‌برد.

اختلاف وراث در تقسیم ارث

محروم کردن از ارث

گواهی انحصار وراثت

مدارک لازم برای دریافت انحصار وراثت

• شناسنامه و گواهی فوت متوفی: اداره ثبت احوال پس از فوت، مراتب آن را ثبت و بررسی و نسبت به ابطال شناسنامه فرد اقدام نموده و گواهی فوت صادر می‌شود. برای انحصار وراثت اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل آن به انضمام درخواست، لازم است.
• استشهادیه محضری: دادگستری فرمی را در اختیار متقاضی قرار می‌دهد که باید اسم تمام وارثان در آن نوشته شود. دو تن از کسانی که متوفی و وراث او را می‌شناسند، باید فرم را امضا نموده و آن را در دفتر اسناد رسمی گواهی کنند.
• آگهی فوت: دادگاه با هزینه متقاضیان یک آگهی فوت در روزنامه منتشر می‌کند. هدف دادگاه از این امر این است تا وراث احتمالی یا کسانی که ادعایی دارند، برای ثبت آن به دادگاه مراجعه کنند.
• کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث: وارثان برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید علاوه بر شناسنامه خود، کپی برابر اصل شده شناسنامه وراث دیگر را هم به دادگاه ارائه دهند. همچنین مدیر دفتر دادگاه، اصل شناسنامه‌ها را خواهد خواست.

• مالیات بر ارث: مالیات بر ارث مالیاتی است که به دارایی‌ متوفی تعلق می‌گیرد. تا زمانی که مالیات اموال متوفی تعیین نشده باشد، انتقال اموال بین ورثه ممکن نیست. برای درخواست گواهی انحصار وراثت باید به اداره مالیات مراجعه نموده و اموال فرد درگذشته را در اظهارنامه مالیات بر ارث گزارش کرد. برای دریافت اطلاعات کامل در خصوص مالیات بر ارث، نمونه رای مالیات بر ارث، اموال معاف از مالیات بر ارث، نحوه محاسبه مالیات بر ارث بر اساس قانون جدید و قدیم، اظهارنامه مالیات بر ارث کلیک کنید.
• رسید گواهی مالیات بر ارث: وراث باید پس از فوت متوفی سیاهه‌ای از تمام دارایی‌های منقول و غیرمنقول او را به اداره دارایی تحویل بدهند و رسید آن را دریافت کنند، این رسید با تقاضای گواهی انحصار وراثت به دادگاه ارائه می‌شود.

نمونه رای تقسیم ارث

• 1-ششدانگ یک قطعه زمین فاقد پلاک ثبتی به مساحت 570/5 متر مربع91 اصلی در قریه خسروان
• 2-انباری و بهاربند مجاور خانه مسکونی محل به مساحت 383 /50 متر مربع از91 اصلی خسروان
• 3-یک قطعه باغ داخل روستای خسروان دارای تعدادی درخت گردو و سیب به مساحت 1409/5 متر مربع
• 4-دو قطعه باغ متصل به هم دارای میوه های سیب و گردو به مساحت حدود 7938/50 متر مربع
• 5- یک قطعه باغ که یک استخر ذخیره آب در آن قرار دارددارای درختان سیب به مساحت 54747/50 متر مربع
• 6-یک قطعه باغ سیب در همند خسروان به مساحت حدود 15140/50 متر مربع
• 7-یک قطعه باغ سیب بارده در همند خسروان به مساحت حدود 3701 متر مربع
• 8- یک قطعه باغ واقع در همند خسروان دارای درختان سیب به مساحت 5290/50 متر مربع

دادگاه از آنجایی که طرفین مدرکی دال بر مالکیت مورث ارائه ننموده و کارشناس انتخابی نیز املاک مورد بررسی را به لحاظ عدم تعیین قدرالسهم همسر؛ غیر قابل تقسیم اعلام کرده است. این قسمت نظریه مصون از اعتراض طرفین باقی مانده است.

سوالات متداول

نحوه تقسیم ارث

انحصار وراثت

تأثیرات اجتماعی

دیدگاه‌های فرهنگی و مذهبی

وکیل ارث و میراث