جهت مشاوره در خصوص رفع ممانعت از حق می توانید از مشاوره تخصصی گروه حقوقی آساک بهره مند شوید. دعوای ممانعت از حق به معنای این می باشد که، کسی به موجب دادخواست، رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را که در ملک دیگری بوده، از دادگاه صالح درخواست نماید؛ بنابراین در دعوای ممانعت از حق، خواهان از مراجع قضایی می خواهد تا مانعی را که موجب جلوگیری وی از بهره مندی از حقوق انتفاعی و ارتفاقی گردیده است را رفع نماید. طبق ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای شخصی كه رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. سوالاتی که در این خصوص مطرح می باشد این است که دعوای ممانعت از حق چیست؟ نحوه شکایت از دعوای ممانعت از حق چگونه می باشد؟ مزاحمت از حق به چه معناست؟ معنای حقوقی ممانعت از حق چیست؟ رفع مزاحمت و ممانعت از حق چگونه است و دعاوی آنها چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

یکی از دعاوی مطرح شده در مرجع قضایی، دعوای ممانعت از حق و تقاضای رفع ممانعت از حق است. برطبق ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.

برطبق ماده 12قانون آئین دادرسی مدنی

دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد. در دعوای رفع ممانعت، دادگاهی صالح به رسیدگی است که ملک در آنجا واقع شده است.

راهنمایی وکیلی در دعوی رفع ممانعت از حق

وکیل ملکی شما را در خصوص دعوی ممانعت از حق راهنمایی می‌دهد. این مقاله به توضیح دعوی ممانعت از حق و نحوه طرح آن، اثبات ممانعت از حق، و مسائل مرتبط با این نوع دعوا می‌پردازد.

مفهوم دعوی ممانعت از حق

دعوی ممانعت از حق به تقاضای کسی اشاره دارد که ادعا می‌کند شخصی به نحوی او را از استفاده از حقوق مالکیتی خود محروم کرده است، بدون ارائه مدرک مالکیت. این ممانعت ممکن است از طریق عدوان و بدون تصریح ادعای مالکیت اتفاق بیافتد.

نحوه طرح دعوی رفع ممانعت از حق

برای طرح دعوی رفع ممانعت از حق، اقدامات زیر را انجام دهید:
آماده‌سازی مدارک: جمع‌آوری مدارکی که نشان دهنده ممانعت از حق وی شده است، از جمله شواهد تاریخی یا تصاویر، بسیار مهم است.
مشاوره حقوقی: بهتر است با وکیل مشورت کنید تا به شما راهنمایی کند و در طراحی استراتژی دفاعی شما کمک کند.
تدوین شکایت: تنظیم شکایت حاوی ادعاهای شما و شواهد مورد نیاز است. در این مرحله، به نیاز به ذکر مالکیت نپردازید، بلکه تمرکز را بر ممانعت از حق بگذارید.
پیگیری دعوی: پس از تنظیم شکایت، دعوی را به محکمه ارائه دهید و به پیگیری آن در دادگاه بپردازید.

اثبات ممانعت از حق

برای موفقیت در دعوی ممانعت از حق، باید اثبات کنید که:

- شما قبل از ممانعت، حق استفاده از ملک را داشته‌اید.
- ممانعت از حق قبل از اخراج شما یا ممانعت از استفاده شما اتفاق افتاده است.
- ممانعت به صورت غیرقانونی انجام شده است.
به علاوه، اگر شما به مدت طولانی به دلیل ممانعت از حق دسترسی به ملک خود نداشته‌اید، ممکن است ادعای "تصرف ادامه‌دار" را هم داشته باشید.

جهت عضویت در اینستاگرام آساک کلیک کنید

در این مقاله به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

• رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق
• ممانعت از حق
• اثبات ممانعت از حق
• مزاحمت از حق
• جرم مزاحمت و ممانعت از حق
• اثبات مزاحمت حق
• تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق
• دعاوی تصرف عدوانی
• ارکان تشکیل دهنده جرم مزاحمت و ممانعت از حق
• عنصر مادی جرم ممانعت از حق
• عنصر قانونی جرم ممانعت از حق
• عنصرمعنوی جرم ممانعت از حق
• تامین دلیل در دعوای ممانعت از حق
• مرجع صالح رسیدگی به دعوای رفع ممانعت از حق
• نظریه مشورتی قوه قضائیه شماره ۷/ ۷۶۰ ،در مورد رفع ممانعت از حق
• وکیل متخصص املاک گروه حقوقی آساک

رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق

در قانون آیین دادرسی مدنی سه نوع دعوای تصرف عدوانی، دعوای ممانعت از حق و دعوای مزاحمت پیش بینی شده است که به همگی آنها دعاوی تصرف گفته می شود. هر کدام از این دعاوی با هم تفاوت دارند و در شرایط خاص خود قابل استفاده هستند. یکی از دعاوی مطرح در مراجع قضایی دعوای ممانعت از حق و تقاضای رفع ممانعت از حق است.

ممانعت از حق از منظر قانون

برطبق ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی،

دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. اگر کسی مانع استفاده از حقوق شخص در ملک وی شده است و به عبارت دیگر به شخص اجازه نمی‌دهد که به عنوان مثال از زمین کشاورزی یا ملک مسکونی خود استفاده کند، اما آن را در تصرف خود نگرفته باشد، ممانعت از حق کرده است و شخص حق دارد نسبت به طرح این دعوا در دادگاه اقدام کند.

برطبق قانون هیچ کس نمی‌تواند استفاده از حق خود را وسیله مزاحمت دیگران قرار دهد یا از محل مسکونی به عنوان محل اشتغال استفاده کند و یا استفاده از حق خود را عامل مزاحمت و تجاوز به حقوق دیگران قرار دهد.

اثبات ممانعت از حق

خواهان در دعوای ممانعت از حق باید اثبات کند که موضوع دعوا قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی یا قبل از ممانعت یا مزاحمت، در تصرف و مورد استفاده وی بوده و بدون رضایت او یا از راهی غیرقانونی از تصرف وی خارج شده است.

در دعوا ممانعت از حق، ارائه سند مالکیت، دلیل بر سابقه تصرف و استفاده از حق است. مگر طرف مقابل، سابقه تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگری ثابت کند. دادگاه در صورتی رأی به نفع خواهان صادر می‌کند که به طور مقتضی احراز کند که خوانده، ملک را عدواناً تصرف کرده و مانع از حق استفاده خواهان شده یا در استفاده از این حق، مزاحمتی برای وی ایجاد کرده است دعوای مزاحمت در دادگاه مطرح کند.

مزاحمت از حق

برطبق ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی،

دعوای مزاحمت عبارت است از دعوایی که براساس آن متصرف مال غیرمنقول، درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را مطرح می‌کند که نسبت به متصرفات وی مزاحم است، بدون این که مال را از تصرف او خارج کند.

جرم مزاحمت و ممانعت از حق

برطبق قانونگذار در ماده ۶۹۰ قانون مجازات،

• هر کس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی‌، دیوارکشی‌، تغییر حد فاصل‌، امحای مرز، کرت‌بندی‌، نهرکشی‌، حفر چاه‌، غرس اشجار و زراعت و امثال آن؛
• به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت‌شده یا در آیش زراعی‌، جنگل‌ها و مراتع ملی‌شده‌، کوهستان‌ها، باغ‌ها، قلمستان‌ها، منابع آب‌، چشمه‌سارها، انهار طبیعی و پارک‌‌های ملی‌، تاسیسات کشاورزی، دامداری و دامپروری، کشت و صنعت، اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک؛
• متعلق به دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت ‌یا شهرداری‌ها یا اوقاف و همچنین اراضی، املاک، موقوفات، محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص ‌یافته است؛
• یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی‌حق‌ معرفی کردن خود یا دیگری‌، مبادرت کند،
• یا بدون اجازه سازمان ‌حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی‌صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی کند که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی شود،
• یا اقدام‌ به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور کند،
• به مجازات یک ماه تا یک سال حبس ‌محکوم می‌شود.

دادگاه موظف است برطبق مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع‌ مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق کند. مدعی می‌تواند خلع ید، قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را تقاضا کند. دادگاه پس از رسیدگی علاوه بر اعمال مجازات، متجاوز را به رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق و بازگرداندن اوضاع به حالت اولیه و قبل از ارتکاب جرم محکوم می‌کند.

اثبات مزاحمت حق

بهترین راه برای اثبات مزاحمت حق این است که برای این کار از شهادت افراد حاضر در محل استفاده شود. برطبق قانون هیچ کس نمی‌تواند استفاده از حق خود را وسیله مزاحمت دیگران قرار دهد. یا از محل مسکونی به عنوان محل اشتغال استفاده نماید و یا استفاده از حق خود را عامل مزاحمت و تجاوز به حقوق دیگران قرار دهد.

تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق

• در ممانعت از حق، عمل فاعل به طور کلی مانع استفاده استفاده کننده از حق می شود.
• اما در مزاحمت، عمل فاعل اختلال جزئی در تصرف ایجاد می کند؛
• بدون اینکه بهره مندی متصرف را به طور کلی غیر ممکن کند.

مثال، در خصوص ممانعت از حق، شخص متصرف با تصرف مال منقول اجازه استفاده از آن را به طور کلی نمی دهد. اما در مزاحمت بدون اینکه مال از تصرف شخص خارج شده باشد، تصرفات متصرف مزاحم تصرفاتش است.در هر موقعیت با توجه به شرایط موجود باید یکی از این دو دعوا را انتخاب کرد و نسبت به آن طرح دعوا کرد.

دعاوی تصرف عدوانی

دعوای مزاحمت از حق دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که نسبت به متصرفات وی مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد .در دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نماید که موضوع دعوا حسب مورد قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است.

• در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق ابراز سند مالکیت دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق می باشد مگر آنکه طرف دیگر سبق تصرف و استفاده از حق خود رابه طریق دیگر ثابت نماید. کسی که راجع به مالکیت یا اصل حق ارتفاق و انتفاع اقامه دعوا کرده است، نمی تواند نسبت به تصرف عدوانی و ممانعت از حق طرح دعوا نماید.
• هرگاه در ملک مورد تصرف عدوانی، متصرف پس از تصرف عدوانی غرس اشجاریا احداث بنا کرده باشد ، اشجار و بنا در صورتی باقی می ماند که متصرف عدوانی مدعی مالکیت مورد حکم تصرف عدوانی باشد و در ظرف یک ماه از تاریخ اجرای حکم، در باب مالکیت به دادگاه صلاحیت دار دادخواست بدهد.

- در صورتیکه در ملک مورد حکم تصرف عدوانی زراعت شده باشد،

• اگر موقع برداشت محصول رسیده باشد متصرف عدوانی باید فوری محصول را برداشت و اجرت المثل را تادیه نماید . چنانچه موقع برداشت محصول نرسیده باشد ، چه اینکه بذر روییده یا نروییده باشد محکوم له پس از جلب رضایت متصرف عدوانی مخیر است بین اینکه قیمت زراعت را نسبت به سهم صاحب بذر و دسترنج او پرداخت کند و ملک را تصرف نماید یا ملک را تا پایان برداشت محصول در تصرف متصرف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل آن را دریافت کند. همچنین محکوم له می تواند متصرف عدوانی را به معدوم کردن زراعت و اصلاح آثار تخریبی که توسط وی انجام گرفته مکلف نماید .در صورت تقاضای محکوم له دادگاه، متصرف عدوانی را به پرداخت اجرت المثل زمان تصرف نیز محکوم می نماید.

-هرگاه تصرف عدوانی مال غیرمنقول و یا مزاحمت یا ممانعت ازحق در؛

مرئی و منظر ضابطین دادگستری باشد،

• ضابطین مذکور مکلفند به موضوع شکایت خواهان رسیدگی وبا حفظ وضع موجود از انجام اقدامات بعدی خوانده جلوگیری نمایند و جریان را به مراجع قضایی اطلاع داده ، برابر نظر مراجع یادشده اقدام کنند.
• -درصورتی که دو یا چند نفر مال غیرمنقولی را بطور مشترک در تصرف داشته یا استفاده می کرده اند و بعضی از آنان مانع تصرف یا استفاده و یا مزاحم استفاده بعضی دیگر شود حسب مورد در حکم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق محسوب و مشمول مقررات می باشد. در صورتیکه دعوای مزاحمت، منتهی به اختلاف در حقی که موجب مزاحمت شده است، نباشد، مدعی نمی‌تواند از منکر مزاحمت درخواست سوگند کند، مگر آنکه در دعوی مزاحمت، مدعی‌علیه ادعا کند ذی‌حق در عملی است که باعث مزاحمت شده است. در این صورت مدعی می‌تواند نسبت به آن امر درخواست سوگند کند.

ارکان تشکیل دهنده جرم مزاحمت و ممانعت از حق

-فعل مرتکب :

جرم ممانعت از حق به صورت فعل مثبت خارجی به وقوع می پیوندد و ترک فعل نمی‌تواند عنصر مادی این جرائم را تشکیل دهد. فعل مرتکب در قانون تعزیرات به صورت تصرف، ممانعت از اجرای حق کسی و ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری نمایان می‌شود.

-موضوع جرم :

در قانون تعزیرات موضوع ممانعت از حق باید مال غیر منقول باشد و همچنین با استناد به قانون جلوگیری از تصرف عدوانی مصوب 1352 ممانعت از حق در اموال منقول نیز مصداق دارد اما فاقد جنبه ی جزایی است و مدعی می‌تواند تقاضای رفع ممانعت از حق را از مرجع قضایی نماید.

- مال متعلق به غیر :

یکی از خصوصیات مهم جرائم علیه اموال و مالکیت این است که موضوع جرم مال متعلق به دیگری باشد و اگر کسی مال خود را موضوع این اعمال قرار دهد جرم واقع نمی‌شود.

-نتیجه مجرمانه :

جرائم مندرج در ماده 690 قانون تعزیرات از جرائم مقید است و تحقق جرم منوط به تصرف یا ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری و یا اقدام به هرگونه تجاوز یا ممانعت از حق است. در نتیجه اگر اعمالی صورت گیرد که منجر به حصول چنین نتایجی نشود از مصادیق جرم ماده 690 نخواهد بود.

عنصر قانونی جرم ممانعت از حق

-برطبق اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها بدون وجود عنصر قانونی نمی‌توان عملی را به کسی انتساب داد و آن را جرم تلقی کرد. برطبق ماده ۳۰۸ قانون مدنی غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان. اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است.

-برطبق ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی،

ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت وی مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند. در نتیجه عدم رضای مالک یا عدم اذن قانونی او موجب عدوان می‌شود و مفهوم عدوان در ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی اعم از آن است که متصرف لاحق با قهر و غلبه توأم با خشونت یا بدون حضور متصرف سابق و ظاهراً مسالمت آمیز با آرامش مال غیرمنقول را متصرف شود. صرف عدم رضایت متصرف سابق و احراز آن کافی برای طرح دعوای تصرف شناخته شده است.

-برطبق ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی

• براساس آن متصرف مال غیرمنقول،
• درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است،
• بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.

- برطبق ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی،

• تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق؛
• یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.
• در این نوع دعوا شخص رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع ایجاد شده برای خود را ملک دیگری می‌نماید؛
• و فرقی نمی‌کند که مانع ایجاد شده از طرف مالک مجاور باشد؛
• یا افراد دیگری بدون اذن مالک، ملک مجاور.

عنصرمعنوی جرم ممانعت از حق

-سوءنیت عام :

مرتکب باید عالم به ماهیت غیر قانونی بودن عمل ارتکابی باشد و عامدا آن را انجام دهد.

-سوءنیت خاص :

نه تنها مرتکب باید خواست و اراده ارتکاب عمل مجرمانه را داشته باشد بلکه نتیجه حاصله از جرم قصد اضرار به مالک ملک مقصود مرتکب باشد.

تامین دلیل در دعوای ممانعت از حق

برطبق ماده ۱۵۹ دعوای ممانعت از حق عبارت است ازتقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. خواهان می تواند قبل از تقدیم دادخواست یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا یا درجریان دادرسی تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است در موارد زیر از دادگاه درخواست تامین خواسته نماید و دادگاه مکلف به قبول آن است:

• دعوا مستند به سند رسمی باشد.
• خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد.
• در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین باشد.
• خواهان، خساراتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد آید نقدا به صندوق دادگستری بپردازد.
• تعیین میزان خسارت احتمالی، بادرنظر گرفتن میزان خواسته به نظر دادگاهی است که درخواست تامین را می پذیرد. صدور قرار تامین موکول به ایداع خسارت می باشد.

مرجع صالح رسیدگی به دعوای رفع ممانعت از حق

برطبق ماده 12قانون آئین دادرسی مدنی

دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد. در دعوای رفع ممانعت، دادگاهی صالح به رسیدگی است که ملک در آنجا واقع شده است. ارسال دادخواست رفع ممانعت از حق به مرجع صالح از طریق دفاتر خدمات قضائی صورت می گیرد.

نظریه مشورتی قوه قضائیه شماره ۷/ ۷۶۰ ،در مورد رفع ممانعت از حق

در صورتیکه اجرای حکم رفع ممانعت از حق، ملازمه با قلع بنا داشته باشد، به طوری که بدون قلع بنا نتوان حکم را اجرا کرد. در این صورت قلع بنا به مقدار متعارف و آن چه ضرورت انتفاع اقتضا می کند، بدون اشکال است.

وکیل متخصص املاک گروه حقوقی آساک

وکیل املاک و اراضی تمامی قوانین و مقررات حاکم بر دعاوی ملکی را به خوبی میداند و از آرای وحدت رویه و رویه قضایی حاکم آگاهی کامل دارد. برای بستن هر گونه قرارداد ملکی حتما نیاز به دریافت مشاوره حقوقی ملکی با وکیل ملکی متخصص و با سابقه در این زمینه است.

گاهی مشاوره حقوقی با وکیلی که در زمینه دعاوی ملکی، تخصص و تجربه بالایی دارد میتواند از بسیاری از مشکلاتی و زیانهایی که امکان دارد در آینده به وجود آید جلوگیری کند. مراجعه به وکیل املاک همیشه قبل از انعقاد قرارداد به اشخاص توصیه می شود. زیرا که هم هزینه کمتری را برای موکل در بر دارد، هم وی را از طرح دعوا در آینده بی نیاز میکند. وکیل ملکی در انعقاد قرارداد به شکل حقوقی و درست به موکلین کمک می نماید.

سوالات و مشکلات حقوقی خود در خصوص دعاوی ملکی را با وکیل املاک مشهد، وکیل املاک تهران، وکیل املاک کرج، وکیل املاک قم مربوط به وکلای گروه حقوقی آساک مطرح نمائید تا در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگوی شما باشند.