.jpg){kind=logo}
شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری | آنچه پیمانکار باید بداند
شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری | آنچه پیمانکار باید بداند
در این مقاله قصد بر این داریم که در خصوص شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری که توسط وکیل پیمانکاری گروه حقوقی آساک نوشته شده است توضیحات جامعی را ارائه بدهیم. قرارداد پیمانکاری علاوه بر اینکه باید از قانون مدنی پیروی نماید، می بایست شرایط عمومی پیمان را به عنوان مقررات حاکم و واجب بر قراردادهای پیمانکاری در نظر بگیرد.
سوالاتی که دراین خصوص مطرح می باشد این است که حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری چگونه است؟ حل و فصل اختلافات در قرارداد پیمانکاری چگونه است؟ قرارداد پیمانکاری چیست؟ ارکان قرارداد پیمانکاری چیست؟ شرایط عمومی و اختصاصی پیمان به چه معناست؟
شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری
آگاهی کامل از شرایط قراردادهای پیمانکاری یکی از مهمترین عواملی است که به پیمانکار و کارفرما در تحقق اجرای عملیات پیمان و احقاق حقوق طرفین در صورت نقض قوانین و مقررات حاکم بر قرارداد پیمانکاری کمک شایانی می نماید. از آنجایی که بر قراردادهای پیمانکاری دو دسته شرایط حاکم است. شرایطی که بر قراردادهای پیمانکاری دولتی یا خصوصی حاکم است شرایط عمومی پیمان و شرایط خصوصی پیمان می باشد. بهتر است قبل از هر اقدام در تهیه و تنظیم قرارداد پیمان از مشاوره حقوقی وکیل متخصص پیمانکاری و امور قراردادها بهره مند شوید تا دچار مشکل نشوید.
در مقاله به مفاد و شرایط حاکم بر قرارداد پیمان پرداخته شده:
- شرایط عمومی پیمان قرارداد پیمانکاری
- شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری
- شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری
- مفاد شرایط عمومی پیمان
- شرایط فسخ پیمان در قرارداد پیمان
- شرایط تعلیق پیمان در قرارداد پیمانکاری
- مفاد تعلیق پیمان در شرایط عمومی پیمان
- شرایط خاتمه پیمان در قرارداد پیمانکاری
- شرایط تمدید پیمان در قرارداد پیمانکاری
- شرایط متمم قرارداد پیمانکاری
- شرایط اقاله قرارداد پیمانکاری
- شرایط تاخیرات پیمان
- شرایط حل اختلاف پیمان در قرارداد پیمانکاری
- شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری
- شرایط و مفاد شرایط خصوصی پیمان
- مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک
شرایط عمومی در قراردادهای پیمانکاری
شرایط عمومی در قراردادهای پیمانکاری اساساً مجموعه‌ای از تعهدات اصلی و غیرقابل تغییر است که بین کارفرما و پیمانکار تعیین می‌شود. این شرایط به‌عنوان نقطه‌ی اساسی و قاعده‌ای در هر قرارداد پیمانکاری حاکم هستند و نمی‌توان آنها را تغییر داد یا اجتناب کرد.
در واقع، شرایط عمومی یک قرارداد پیمانکاری اساساً مبتنی بر تعهداتی است که توافق شده و برای هر نوع قرارداد پیمانکاری باید رعایت شوند. این شرایط معمولاً حاوی مفادی است که حقوق و وظایف هر دو طرف را مشخص میکنند.
تمایز اصلی میان شرایط عمومی و شرایط اختصاصی پیمان این است که شرایط عمومی بهصورت یک قانون عمومی بر روی تمام قراردادهای پیمانکاری تأثیر میگذارند و امکان تغییر یا اجتناب از آنها وجود ندارد. اما شرایط اختصاصی پیمان، به دسته‌ای از شرایط اشاره دارد که طرفین قرارداد براساس شرایط، وضعیت و ماهیت قرارداد خود، با یکدیگر توافق کرده و بر روابطشان تأثیر می‌گذارد.
شرایط اختصاصی پیمان
شرایط اختصاصی پیمان هرگز نباید بهگونهای باشند که مفاد و تعهدات شرایط عمومی را نقض کنند. بهعبارت دیگر، شرایط عمومی بهصورت رسمی تعیین کننده اصول و قواعدی هستند که بر روی تمامی قراردادهای پیمانکاری تأثیر میگذارند و هیچگونه تغییراتی از سوی شرایط اختصاصی نمیتواند آنها را دگرگون کند.
در نهایت، شرایط عمومی معمولاً بهصورت متنی در قراردادهای پیمانکاری قید میشوند و اساسیترین مفاد و اصول قرارداد را مشخص میکنند، بدون امکان انحراف یا تغییرات اساسی در آنها.
پس باید در نظر گرفت با توجه به غیر قابل تغییر بودن, شرایط عمومی جنبه عام دارد که باید در تمامی قراردادها رعایت شوند بدون هیچ گونه تغییر در ساختار شرایط عمومی.
لازم به ذکر است که در بند(ط) ماده 37 گفته شده پیمانکار در مقابل کارفرما مسئول اعمال کارکنان خود است این یک شرط عمومی و کلی میباشد که باید در تمامی قراردادها رعایت شود.
پس در شرایط عمومی قرارداد پیمانکاری چهار چوب عملکرد پیمانکار و کارفرما در نظر گرفته شده است که باید این دو در راستای این چهار چوب عمل کنند.
قرارداد پیمانکاری ساختمان
قرارداد پیمانکاری ساختمان، یک توافق حقوقی است که بین کارفرما (مالک پروژه) و پیمانکار (شرکتی یا فردی که مسئول اجرای پروژه است) منعقد می‌شود. در این قرارداد، شرایط و تعهدات طرفین، نوع و حجم کارها، هزینه‌ها، زمان‌بندی اجرای پروژه و شرایط پرداخت مشخص می‌شود. معمولاً مواردی مانند نقشه‌ها و مشخصات فنی، نحوه تأمین مصالح، استانداردهای اجرایی، و ضمانت‌ها نیز در آن درج می‌گردد. قرارداد پیمانکاری برای اطمینان از حسن اجرای پروژه و جلوگیری از بروز اختلافات در طول پروژه تنظیم می‌شود و شامل شرایطی مانند فسخ، تأخیرات، و خسارات احتمالی نیز هست.
نمونه متن متمم قرارداد پیمانکاری
متمم قرارداد پیمانکاری سندی است که به منظور تکمیل، اصلاح یا تغییر مفاد قرارداد اولیه پیمانکاری تهیه می‌شود. این متن به‌طور معمول شامل مواردی است که در قرارداد اصلی ذکر نشده یا به دلایلی نیاز به به‌روزرسانی دارد. در متمم قرارداد پیمانکاری می‌توان به تغییرات در مبلغ، مدت زمان اجرای پروژه، نحوه پرداخت، شرایط تحویل، یا حتی اضافه‌کردن تعهدات جدید اشاره کرد. متمم باید با موافقت هر دو طرف (کارفرما و پیمانکار) تنظیم و امضا شود تا به عنوان بخشی از قرارداد اصلی معتبر باشد و شرایط اجرایی را تضمین کند.
نمونه متمم قرارداد
متمم قرارداد، سندی است که به عنوان تکمیل یا اصلاح یک قرارداد اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سند معمولاً برای افزودن بندهای جدید، تغییر شرایط توافق، یا اصلاح اشتباهات احتمالی قرارداد اولیه تهیه می‌شود. متمم قرارداد باید به‌طور دقیق و روشن تنظیم شود و به تمامی جزئیات توافقات جدید اشاره کند تا هیچ ابهامی باقی نماند. از جمله دلایل رایج برای تنظیم متمم قرارداد می‌توان به تغییرات در شرایط پرداخت، تمدید زمان انجام پروژه یا تغییرات در مشخصات کالاها یا خدمات اشاره کرد. همچنین، مانند قرارداد اصلی، متمم نیز باید به امضای طرفین قرارداد برسد تا از نظر قانونی معتبر باشد.
.jpg)
مفاد قراردادهای پیمانکاری
شرایط خصوصی قرارداد پیمانکاری
براساس ماده 4 شرایط عمومی پیمان، شرایط خصوصی، شرایط خاصی است که به منظور تکمیل شرایط عمومی، برای این پیمان، با توجه به وضعیت و ماهیت آن، تنظیم شده است. موارد درج شده در شرایط خصوصی، هیچ گاه نمی تواند مواد شرایط عمومی را نقض کند.
شرایط و مفاد قرارداد پیمانکاری
قواعدهای عمومی موجود در تمامی قراردادها لازم الاجرا می باشد پس قراردادهای پیمانکاری هم مستثنی از این امر نیست برای مثال در فسخ قراردادهای پیمانکاری عناصری همچون قصد, رضا و اهلیت باید وجود داشته باشد پس به هنگام انحلال قراردادهای پیمانکاری باید بخش عمومی قرارداد بررسی گردد.
باید در نظر داشت که در خصوص انحلال قرارداد های پیمانکاری در شرایط عمومی:
اما با توجه به آنچه بیان شد در مورد قراردادهای پیمانکاری بدین گونه حاکم نیست چرا؟
پس چون دولت نماینده منافع و مصالح جامعه است در صورت تعارض میان حقوق عمومی و حقوق خصوصی اصل بر این است که حقوق عمومی مقدم می باشد و همچنین در صورت تعارض بین قواعد های خاص مربوط به معاملات دولتی در واقع قواعد خاص، اصول کلی و قواعد عمومی همچنان حاکم بر روابط طرفین می باشد.
در ماده 46 شرایط عمومی پیمان
امکان فسخ پیمان در 13 مورد توسط کارفرما ذکر شده است که ما 3 نمونه را ذکر می نماییم:
- تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مهلت تعیین شده دربند (ب)ماده 28.
- تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن.
- تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان, بیش از نصف مدت تعیین شده دربند (ج) ماده 4 موافقتنامه.
فسخ پیمان در این حالت, در صورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند پرداخت کرده باشد. برای اطلاعات بیشتر به ماده 46 شرایط عمومی پیمان مراجعه گردد.
درصورت عدم وجود اقدامی از جانب پیمان کار و یا نپذیرفتن دلایل پیمان کار از جانب کار فرما:
در این شرایط پیش بینی شده به گونه ای است که گویا هیچ حقوقی برای پیمانکار در نظر گرفته نشده و کارفرما مبرا از هر گونه مسئولیت می باشد در واقع کارفرما می تواند پیمانکار را مکلف کند در صورتی که تحلیل این مقررات با وجود ابهامات و ایرادات چیزی خلاف این رویه را ثابت می نماید.
مفاد شرایط عمومی پیمان
شرایط عمومی پیمان که بر قراردادهای پیمانکاری دولتی حاکم است، شامل تعاریف و مفاهیم قرارداد پیمان، شرایط فسخ پیمان، شرایط تعلیق پیمان، شرایط خاتمه پیمان، شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری، تاخیرات مجاز و غیرمجاز در قرارداد پیمان، تاییدات و تعهدات پیمانکار و کارفرما، تعدیل پیمان، تمدید پیمان، هزینه تسریع، خسارت تاًخیر، تسویه حساب و مرجع حل اختلاف می باشد. در ادامه مقاله به شرح کوتاهی از شرایط عمومی پیمان پرداخته شده است.
شرایط فسخ قرارداد پیمانکاری
1-فسخ قرارداد توسط کارفرما: با توجه به شرایط عمومی, پیمان فی ما بین کار فرما و پیمانکار تعهداتی میان ان دو وجود دارد که بر سر ان به توافق رسیده اند, که اگر پیمانکار نخواهد یا حتی نتواند به انها عمل کند کار فرما این اختیار را خواهد داشت که قرارداد را فسخ نماید و خسارت های وارد شده به کارفرما توسط ضمانت نامه ی حسن انجام کارو تعهدات , توسط پیمانکار از حساب او کسر و به کار فرما داده شود.
قانونگذار در ماده 46 و 47 شرایط عمومی پیمان، شرایط فسخ پیمان از طرف کارفرما و پیمانکار را بیان کرده است. برای مطالعه بیشتر، مقاله شرایط فسخ پیمان در قرارداد پیمانکاری را مطالعه نمائید. شرایط فسخ پیمان براساس ماده 46 شرایط عمومی پیمان شامل دو دسته می باشد. در دسته (الف) کارفرما می تواند با برقراری یکی از شروط آن، پیمان را فسخ کند یا نکند. اما با برقراری یکی از شروط دسته (ب) کارفرما پیمان را فسخ می کند.
براساس بند الف ماده ۴۷ شرایط عمومی پیمان، اگر تصمیم کارفرما برای فسخ پیمان به استناد موارد درج شده در بند الف ماده ۴۶ باشد موضوع فسخ پیمان باید بدواً به وسیله هیاتی متشکل از سه نفر به انتخاب وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما بررسی و تایید شده و مورد موافقت وزیر یا بالاترین مقام سازمان کارفرما قرار گیرد و سپس به پیمانکار ابلاغ شود.
شرایط تعلیق پیمان در قرارداد پیمانکاری
سازمان برنامه و بودجه که در زمینه قراردادهای پیمانکاری قانونگذاری می‌کند، در شرایط عمومی پیمان به توضیح موضوع تعلیق قرارداد پیمانکاری پرداخته است. تعلیق قرارداد پیمانکاری به این معنا است که اجرای عملیات پیمانکاری به دلیلی متوقف می‌شود. در قانون، شرایط این تعلیق، وظایف هر یک از طرفین در دوران تعلیق، امکان تمدید مدت تعلیق و موارد دیگری بررسی شده است.
در شرایط عمومی پیمان، ماده‌ای که به صورت اختصاصی عوامل منجر به تعلیق را بررسی کرده باشد یافت نمی‌شود. ولی می‌توان با دقت در مواد پراکنده، مثال‌هایی از این عوامل را پیدا کرد. در ماده43 شرایط عمومی پیمان، قانونگذار شرایط قهری مانند سیل، زلزله، شیوع یک بیماری همه‌گیر مانند کرونا و دیگر موارد مشابه را علت تعلیق قرارداد پیمانکاری معرفی کرده است.
این عوامل قابل پیش‌بینی نبوده و نمی‌توان کارفرما یا پیمانکار را در وقوع آنها مقصر دانست در نتیجه هیچ کدام از آنها در این شرایط، تعهدی مبنی بر جبران خسارت تعلیق ندارند. مورد دیگر از شرایط تعلیق پیمان در ماده 23 شرایط عمومی پیمان پیش‌بینی شده است که اگر در اجرای عملیات پیمانکار شی عتیقه یا آثار باستانی پیدا کند باید فورا به مهندس مشاور اطلاع داده و کارفرما به دستگاه انتظامی اطلاع داده و در این مدت اجرای عملیات پیمان متوقف می‌شود.
مفاد تعلیق پیمان در شرایط عمومی پیمان
شرایط خاتمه پیمان در قرارداد پیمانکاری
برای مثال در ماده 21 قانون کار ذکر شده است که:
قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه میابد الف) فوت کارگر و ....) پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است.
در این ماده که مربوط به خاتمه قرارداد در کار معین می باشد در معنای اعم خود به کار رفته است.
در قراردادهایی که بین پیمانکار و کارفرما بسته می شوند، گاهی پیش از اتمام کارهای موضوع قرارداد، کارفرما بدون آن که تقصیری متوجه پیمانکار باشد، بنا به مصلحت خود یا علل دیگر، تصمیم به خاتمه پیمان می گیرد. در ماده 48 شرایط عمومی پیمان، شرایط خاتمه پیمان پیش بینی شده است.
خاتمه علاوه بر معنای اعم خود می تواند شامل مواردی همچون:
شرایط تمدید پیمان در قرارداد پیمانکاری
شرایط متمم قرارداد پیمانکاری
متمم پیمان از حیث ماهیت همانند الحاقیه می باشد اما از حیث اهمیت در واقع می توان گفت به گونه ای است که درصورت عدم توافق بر سر آن قرارداد به نتایج ذکر شده نرسیده و عملا قرارداد نتیجه نخواهد یافت.
باید در نظر داشت که در متمم میزان تعهدات طرفین قرارداد تغییر کرده پس برای پیش گیری از اختلاف لازم می باشد که پذیرش طرفین پیمان را اخذ کرده و مستندات لازم را که نیاز به تنظیم متمم را دارند تکمیل نمود.
شرایط اقاله قرارداد پیمانکاری
اقاله در لغت به معنای فسخ معامله با رضایت و به عبارتی بخشیدن می باشد.
مفهموم حقوقی اقاله عبارت است از:
در قرارداد پیمانکاری باید دو طرف یعنی کار فرما و پیمانکار بایک دیگر به توافق برسند که می خواهند قرارداد را فسخ نمایند.باید دو طرف معامله راضی باشند در واقع اقاله در همه عقود راه دارد به غیر از نکاح.
شرایط عقد قرار داد پیمانکاری
شرایط تاخیرات پیمان
شرایط تاخیرات مجاز و غیرمجاز در شرایط عمومی پیمان، ماده 30 و 50 بیان شده است. قانونگذار در ماده 30شرایط عمومی پیمان، چگونگی تهیه لایحه تاخیرات پیمانکاری در پروژه اجرای عملیات موضوع پیمان را مشخص کرده است.
شرایط حل اختلاف پیمان در قرارداد پیمانکاری
در قراردادهای دولتی قید شده است که در صورت وجود اختلاف بین طرفین کارفرما و پیمانکار طرفین بر اساس ماده 53 شرایط عمومی پیمان عمل نمایند. بنابر این در صورت وجود این قید، پیمانکار یا کارفرما نمی تواند بر خلاف مفاد قرارداد عمل و موضوع اختلاف را به مراجع قضایی منعکس نماید بلکه باید موارد لحاظ شده در ماده 53 شرایط عمومی پیمان را پیگیری کند. بر اساس جزء یک بند (الف) ماده 53 شرایط عمومی پیمان در مورد مسائل ناشی از برداشت متفاوت دو طرف از متون بخشنامه هایی که به استناد ماده 23 قانون برنامه و بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده است هریک از دو طرف از سازمان برنامه و بودجه چگونگی اجرای بخشنامه مربوط را استعلام نماید و دو طرف طبق نظری که از طرف سازمان برنامه و بودجه اعلام می شود، عمل کنند.
شرایط فورس ماژور در قرارداد پیمانکاری
قید کردن شرایط فورس ماژور در بندهای قراردادهای پیمانکاری خدمات امری رایج است. این بند در قرارداد نشان می دهد که اولاً فورس ماژور موردنظر طرفین شامل چه مواردی می شود و ثانیاً در صورت بروز آن طرفین قرارداد چه حقوق و تکالیفی دارند. فورس ماژور، قوه قاهره یا قوه قهریه اصطلاحاً به معنای وقوع حادثه یا حوادثی است که به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن و غیرقابل اجتناب بودن سبب میشوند برخی یا تمام تعهدات قراردادی افراد غیرقابل اجرا شوند. ویژگی مهم فورس ماژور این است که در صورت تحقق آن در یک قرارداد، هر دو طرف قرارداد بدون نیاز به جبران خسارت از انجام تعهدات متقابل خود معاف میشوند. شرایط مربوط به حوادث قهری در ماده 43 شرایط عمومی پیمان پیش بینی شده است.
شرایط و مفاد شرایط خصوصی پیمان
شرایط خصوصی پیمان، در توضیح و تکمیل موادی از شرایط عمومی پیمان است که تعیین تکلیف برخی از موارد در آنها، به شرایط خصوصی پیمان موکول شده است و هیچ گاه نمی تواند مواد شرایط عمومی پیمان را نقض کند. هرگونه نتیجه گیری و تفسیر مواد مختلف این شرایط خصوصی، نه تنها و بدون توجه به مفاد ماده مربوط به آن در شرایط عمومی پیمان، بی اعتبار است. شماره و حروف به کار رفته در مواد این شرایط خصوصی، همان شماره و حروف مربوط به آن درشرایط عمومی پیمان است. در صورتی که شرایط عمومی مصوب سازمان برنامه بودجه همراه اسناد و مدارک پیمان نباشد، شرایط عمومی ابلاغ شده از سوی سازمان برنامه و بودجه به شماره (54/842 -102/1088 ) مورخ 03/03/1378 بر این پیمان حاکم است.
مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک
با توجه به اهمیت قراردادهای پیمانکاری و افزایش دعاوی پیمانکاری در مراجع قضایی، دپارتمان مشارکت و پیمانکاری در گروه حقوقی آساک تشکیل شده است که به صورت تخصصی به دعاوی پیمانکاری و قراردادهای پیمانکاری پرداخته است. بهتر است قبل از هر اقدام در تهیه و تنظیم قراردادهای پیمانکاری و مطرح نمودن دعاوی پیمانکاری با وکیل امور پیمانکاری آساک مشورت نمائید. سئوالات و مشکلات حقوقی خود در مورد قرارداد پیمانکاری، دعاوی پیمانکاری، تعلیق پیمان، فسخ پیمان و... را با مشاور حقوقی آساک مطرح نمائید.