تعدیل قرارداد پیمانکاری موضوعات اساسی در قراردادها است. قانونگذاربه دلیل طولانی مدت بودن قراردادهای پیمانکاری و داشتن شرایط خاص که در شرایط عمومی پیمان و شرایط خصوصی پیمان بیان شده است و برای اینکه منافع پیمانکار در قرارداد حفظ شود در نظرگرفته شده است. تعدیل قرارداد پیمانکاری یکی از موارد پیش بینی شده در قراردادهای پیمانکاری دولتی است.

جهت عضویت در کانال تلگرام آساک کلیک کنید

در این مقاله به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

• تعریف تعدیل قرارداد پیمانکاری
• تعدیل قرارداد پیمانکاری در قراردادهای دولتی
• تعلیق اجرای قرارداد
• تعدیل به دلیل کاهش مبلغ گزاف در قرارداد پیمان
• تعدیل به دلیل فزایش میزان تعهد طرف مقابل
• انواع تعدیل قرارداد
• اعتبارو منشاء تعدیل قرارداد پیمانکاری
• شرط تعدیل قرارداد
• تعدیل در مرحله اجرای قرارداد پیمان
• تعدیل قرارداد پیمانکاری براساس قانونی
• تعدیل قرارداد پیمانکاری قضایی
• شرط به کارگیری تعدیل قرارداد
• مواد قانونی در مورد تعدیل پیمانکاری
• ماده 28 شرایط عمومی پیمان در تعدیل قرارداد پیمان
• نحوه محاسبه ضریب تعدیل قرارداد
• روش محاسبه ضریب تعدیل قرارداد
• مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک

تعریف تعدیل قرارداد پیمانکاری

برای اینکه شرایطی که بدلیل تغییراتی که در شرایط اقتصادی برقرارداد تحمیل شده است، با قرارداد منطبق باشد از تعدیل قرارداد استفاده میشود. تعدیل به معنی اینکه قرارداد قبلی بدلیل شرایط و اوضاع جدید اصلاح شود و تغییر کند. این تغییرات افزایش یا کاهش در قرارداد پیمانکاری باشد. تغییر دادن شرایط با هدف انطباق قرارداد با خواست جدید طرفین پیمانکاری بدلیل ضرورت اقتصادی حاکم در تعدیل پیمانکاری یک یا چند شرط اضافه یا کم می شود. در بعضی شرایط مفاد قرارداد جایگزین یا اصلاح می شود.

تعدیل قرارداد پیمانکاری در قراردادهای دولتی

این قراردادها به دلیل حجم بالای پروژه، طولانی مدت هستند و مبلغ پیمان براساس ضوابط خاص دفترچه فهرست قیمت پایه مصالح در تعدیل قرارداد منعقد می شود. اما درمرحله اجرای پروژه پیمانکاری، بهای مبلغ پیمان به دلیل تغییرات در وضع و شرایط اقتصادی و امور غیرقابل پیش بینی مانند تغییر قیمت ارز تغییر می کند.

تعلیق اجرای قرارداد پیمانکاری

زمانی که وضع و شرایط اقتصادی حاکم بر تعدیل قرارداد پیمانکاری موقت و زودگذر است، قاضی می تواند اجرای تعهد پیمانکاری را تا زمانیکه مانع رفع شود و اوضاع عادی شود، متوقف نماید. در این موارد قاضی اجرای موضوع قرارداد را به تاخیر می اندازد تا پیمانکار دچار خسارت بدلیل تغییر شرایط موقت نشود.

تعدیل به دلیل کاهش مبلغ گزاف در قرارداد پیمان

برای اینکه خسارتی که به دلیل شرایط ناخواسته بوجود آمده است، برای پیمانکار جبران شود، کیفیت کار اجرای پروژه و مبلغ گزاف تعهد شده در پروژه تعدیل می شود.

تعدیل به دلیل فزایش میزان تعهد طرف مقابل

در این مورد برای تعدیل قرارداد بهای کالا یا خدمات موضوع قرارداد افزایش می یابد و با افزایش مبلغ قرارداد، تعهد طرف مقابل کم می شود و تعدیل قرارداد پیمانکاری برقرار می شود. این نوع تعدیل قرارداد پیمانکاری بیشتر در قراردادهای اداری استفاده می شود.

انواع تعدیل قرارداد پیمانکاری

تعدیل می تواند بوسیله موارد ذیل انجام شود:

• توافق دوطرف
• تصمیم دادگاه
• حکم قانون

اعتبار و منشاء تعدیل قرارداد پیمانکاری

اعتبار و منشا تعدیل قرارداد پیمانکاری شامل موارد ذیل است:

• قراردادی
• قانونی
• قضایی

شرط تعدیل قرارداد پیمانکاری

بعضی اوقات دوطرف در قرارداد شرایطی را قید می کنند، که در صورت بوجود آمدن شرایط و اوضاع غیرقابل پیش بینی، قرارداد به هم میخورد و تعهدات از اساس تغییر می کند. شخصی که در این تغییرات ضرر می کند، می تواند به تعدیل قرارداد استناد کند. شروط تعدیل قرارداد، شامل تغییر قیمت قرارداد بدلیل تغییر در ارزش دلار یا پول می باشد.

تعدیل در مرحله اجرای قرارداد پیمان

طرفین قرارداد به جز شروط تعدیل کننده که در قرارداد قید می شود، در مرحله اجرای قرارداد به دلیل حوادث پیش بینی نشده با یکدیگر توافق می کنند از کیفیت کار و میزان تعهد کم کنند، یا قیمت کالا و خدمات را افزایش دهد. دراین مرحله قرارداد تکمیلی و اصلاحی بین طرفین منعقد می شود.

تعدیل قرارداد پیمانکاری براساس قانون

قوانینی که محدودیت‌های تغییر در قراردادهای خصوصی را تعیین می‌کنند:
براساس قوانین، تغییرات در قراردادهای خصوصی ممنوع است، با این حال در شرایط غیرقابل پیش‌بینی، برای رفع زیان‌ها و تضمین منافع طرفین، تعدیل این قراردادها امکان‌پذیر است. قانونگذار به منظور جلوگیری از هرج و مرج و به دلایل اجتماعی، برخی از قراردادهای پیمانکاری را تعدیل یا بهبود می‌دهد، مطابق با شرایط و وضعیت فعلی.

تعدیل قرارداد پیمانکاری قضایی

نحوه‌ی تعدیل قرارداد توسط دستگاه قضایی
در صورتی که یک شرط در قرارداد از پیش تعیین کننده باشد، قاضی می‌تواند به‌منظور جلوگیری از نارضایتی و ضرر برای طرفین، قرارداد را براساس شرایط موجود تعدیل کند. در ایران، تعدیل قضایی قرارداد قابل پذیرش نیست زیرا این صلاحیت با قانونگذار است و نه با دستگاه قضایی.

شرایط موجب تعدیل قرارداد پیمانکاری

مواردی که می‌تواند باعث تعدیل قرارداد پیمانکاری شود

• مدت زمان طولانی قرارداد پیمانکاری
• وقوع حوادث غیرقابل پیش‌بینی که باعث عدم اجرای قرارداد می‌شود
• حوادث غیرقابل پیش‌بینی عمومی که به دلیل شخصی نبوده و نتیجه فعالیت طرفین نیستند
• حوادث غیرقابل پیش‌بینی که ناشی از اقدامات طرفین در زمان عقد قرارداد نیستند

این شرایط برای تعدیل قراردادهای پیمانکاری مطرح می‌شوند.

مواد قانونی در مورد تعدیل قرارداد پیمانکاری

ماده 29 شرایط عمومی پیمان در تعدیل قرارداد پیمان

• -گاهی در مرحله اجرای موضوع قرارداد، مقادیری که در فهرست قیمت و مقادیر پیمان در قرارداد قید شده است، تغییر کند. مهندس مشاور تغییر مقادیر را حساب میکند. بعد از تصویب کارفرما مقادیر تغییر یافته توسط مهندس مشاور به پیمانکار ابلاغ میشود. پیمانکار وظیفه دارد انجام کار را براساس تغییرات مقادیر کار پیمان به شرطی که از موارد ذیل بیشتر نباشد انجام دهد:
• -جمع مبلغ افزایش مقدار و مبلغ کار با قیمت جدید نباید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان در تعدیل قرارداد بیشتر باشد. اگر نرخ پیمان، مبنای تعدیل پیمان باشد، افزایش مبلغ پیمان با قیمت جدید براساس قیمت جدید به نرخ پیمان تبدیل میشود. جمع مبلغی که از مبلغ پیمان قرارداد کم یا حذف میشود، نباید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر باشد.
  

ماده 28 شرایط عمومی پیمان در تعدیل قرارداد پیمان

• اگر قسمتی از کار براساس بند ج ماده 28 شرایط عمومی پیمان حذف شود، برای اینکه میزان افزایش یا کاهش مقادیر را براساس بند 1 و 2 مبلغ اولیه پیمان بعد از کسر مبلغ کارهایی که حذف شد، ملاک تعدیل قرار می گیرد.
• براساس بند ( الف -1 و الف -2) این ماده افزایش یا کاهش مقدار کار بوسیله مهندس مشاور انجام میشود. اما اضافه بر آن مقدار به وسیله کارفرما اجرا می شود.
• اگر کار تکمیل و صورت وضعیت قطعی تصویب شود و مقدار کار از طرف کارفرما کم نشود، در این مورد نرخ پیمان، ملاک تعدیل قرار می گیرد.
• اگر در اجرای پیمان، کارهایی به پیمانکار ابلاغ شود، که قابل پیش بینی از قبل نبود، پیمانکار باید قیمت پیشنهادی خود را به مهندس مشاور تحویل دهد و به تصویب کارفرما برسد. قیمت جدید براساس هزینه اجرای کار در محل اجرا حساب می شود. ضریب هزینه بالا سری پیمان به قیمت جدید اعمال می گردد.
• اگر قرارداد پیمان براساس فهرست بهای واحد پایه منعقد شود، قیمت جدید براساس قیمت پایه تعیین می شود.
• جمع بهای قیمت جدید براساس سقف تعیین شده در بند الف از10 درصد مبلغ اولیه پیمان نباید بیشتر باشد.
• تعدیل نرخ پیمان براساس شرایط پیش بینی شرایط خصوصی پیمان است.

نحوه محاسبه ضریب تعدیل قرارداد پیمانکاری

میزان کارکرد تعدیل‌ قرارداد پیمان برابر است با:

(کارکرد ضریب تعدیل) + کارکرد= کارکرد تعدیل‌شده (مبلغ نهایی پس از تعدیل)

کارکرد هر دوره با شاخصهای دوره متناسب است، به عبارتی نسبت کارکرد تعدیل‌شده به کارکرد، با نسبت شاخص دوره کارکرد به شاخص مبنا متناسب است. بنابراین می توان این نسبت را جایگزین رابطه بالا کرد. در نتیجه ضریب تعدیل اینگونه محاسبه می شود: شاخص دوره کارکرد بر شاخص مبنای پیمان تقسیم و عدد به دست آمده از عدد یک کم میشود. حاصل به دست آمده در 95% ضرب و حاصل ضریب تعدیل قرارداد پیمان است.

روش محاسبه ضریب تعدیل قرارداد پیمانکاری

در رابطه بالا ضریب 0.95 بر اساس مفاد بخشنامه شماره 173071/101 به تاریخ 15/09/1382 می تواند مقادیر دیگر داشته باشد. بسته به شرایط مختلف این مقدار برابر است با:

در پیمان هایی که در مدت اولیه‌ی پیمان، یعنی مدت درج‌ شده در قرارداد (در زمان عقد قرارداد)، به اتمام برسند و تحویل موقت شوند، عدد 0.95 در رابطه بالا برابر 1 در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر، در پروژه‌ای که تأخیر نداشته باشد ضریب فوق، 1 می باشد.

در پیمان هایی که عملیات اجرایی پروژه در مدت پیمان (یعنی زمان اولیه پیمان به‌ اضافه تأخیرهای مجاز) به اتمام رسیده است و تحویل موقت داده شده است، عدد 0.95 در رابطه بالا برابر 0.975 در نظر گرفته می شود.

مشاوره حقوقی پیمانکاری گروه حقوقی آساک

با توجه به اهمیت قراردادهای پیمانکاری و افزایش دعاوی پیمانکاری در مراجع قضایی، دپارتمان مشارکت و پیمانکاری در گروه حقوقی آساک تشکیل شده است که به صورت تخصصی به دعاوی پیمانکاری و قراردادهای پیمانکاری پرداخته است. بهتر است قبل از هر اقدام در تهیه و تنظیم قراردادهای پیمانکاری و مطرح نمودن دعاوی پیمانکاری با وکیل امور پیمانکاری آساک مشورت نمائید.
سئوالات و مشکلات حقوقی خود در مورد قرارداد پیمانکاری، دعاوی پیمانکاری، تعلیق پیمان، فسخ پیمان ، تعدیل قرارداد پیمان را با مشاور حقوقی آساک مطرح نمائید.