بررسی کامل قوانین مربوط به لاشه چک و نحوه استرداد آن در گروه حقوقی آساک. استرداد یعنی پس گرفتن و لاشه چک هم به معنای چکی که اعتبار قبلی را ندارد و دلیلی که چک به منظور آن صادر شده است اتفاق افتاده است. استرداد لاشه چک یکی از دعاوی حقوقی می باشد که در دادگاه حقوقی قابل طرح است. مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دعوای استرداد لاشه چک، مرجع حل اختلاف محل یا دادگاه عمومی محل اقامت خوانده یا همان دارنده چک می باشد. در این مقاله قصد داریم با شما عزیزان در خصوص استرداد و پس گرفتن لاشه چکی که در دست دیگری تحت هر عنوان می باشد را توضیحاتی جامعی ارائه دهیم.. استرداد لاشه چک، تحت شرایط باید به صادرکننده آن مسترد گردد و در صورتی که دارنده آن را مسترد نکند، مرتکب جرم خیانت در امانت شده و در صورت اثبات آن محکوم می گرددد.


دادخواست استرداد لاشه چک

استرداد لاشه چک یکی از دعاوی حقوقی است که در دادگاه حقوقی قابل طرح است. اگر صادرکننده چک یا سفته وجه آن را پرداخت کند یا تعهدی را که به صدور این اسناد منجر شده است، اجرا نماید و یا قراردادی که برای اجرای تعهدات ناشی از آن، چک یا سفته صادر شده است، به هر علت بر هم بخورد، صادرکننده سند حق دارد که آن را از دارنده مطالبه کند. دارنده موظف است که سند را به صادرکننده برگرداند. در این مرحله است که سند تجاری به لاشه تبدیل می‌شود، اگر دارنده سند از استرداد لاشه سند خودداری کند، صادرکننده می‌تواند دعوای استرداد لاشه اسناد چک را در مرجع قضایی طرح کند.

در این مقاله به موضوعات ذیل پرداخته شده است:

چک
استرداد لاشه چک
زمان طرح دعوای استرداد لاشه چک
نحوه طرح دعوای استرداد لاشه اسناد چک
دلایل طرح دعوای استرداد لاشه چک
مرجع صالح رسیدگی دعوای استرداد لاشه چک
جرم خیانت در امانت در استرداد لاشه چک
خواهان دعوای استرداد لاشه چک
هزینه دادخواست استرداد لاشه چک
دعوای کیفری استرداد لاشه چک
مدارک لازم برای طرح دعوای استرداد لاشه چک
سئوالات حقوقی
وکیل وصول مطالبات گروه حقوقی آساک

چک

چک یک سند تجاری است که قانون برای سرعت دادن به امور تجاری مزایایی برای دارنده آن در نظر گرفته است و از طرفی برای برخورداری از این مزایا رعایت تشریفات و نکاتی را درخصوص آن ضرورری می داند. برطبق قانون، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده کل یا قسمتی از وجهی را که نزد بانک دارد، به دیگری واگذار می کند.

استرداد لاشه چک

مهمترین اقدامی که صادرکننده سند تجاری باید به هنگام اجرای تعهد انجام دهد، پس‌گرفتنِ لاشه سند است. مطابق یکی از آراء دیوان‌عالی‌کشور، وجود چک در نزد دارنده نشان‌دهنده مدیون‌بودن صادرکننده چک است. اگر شخص الف چکی را در وجه شخص ب صادر کند و در مهلت مقرر نیز این وجه را پرداخت نماید یا به تعهد خود عمل کند، ولی پس از پرداخت وجه چک لاشه آن را از دارنده پس نگیرد، طلبکار می‌تواند به همین لاشه چک استناد کند و ادعا نماید که صادرکننده چک، دین خود را پرداخت نکرده است.
اگر چنین ادعایی در مرجع قضایی مطرح شود، بدهکار بایستی با ارائه دلیل و مدرک معتبر اثبات نماید که پیش‌تر دین خود را ادا نموده یا به تعهد خود عمل کرده است. بنابراین، صادرکننده چک و سفته نه‌تنها حق دارد که پس از پرداخت وجه آنها، سند طلب (چک و سفته) را از طلبکار پس بگیرد، بلکه باید چنین کاری را انجام دهد تا اگر چنین ادعایی علیه او مطرح شد، بتواند اثبات کند که دین خود را ادا کرده است.

زمان طرح دعوای استرداد لاشه چک

اگر صادرکننده چک یا سفته وجه آن را پرداخت کند یا تعهدی را که به صدور این اسناد منجر شده است، اجرا نماید و یا قراردادی که برای اجرای تعهدات ناشی از آن، چک یا سفته صادر شده است، به هر علت بر هم بخورد، صادرکننده سند حق دارد که آن را از دارنده مطالبه کند. دارنده موظف است که سند را به صادرکننده بازگردانَد. در این مرحله است که سند تجاری به لاشه تبدیل می‌شود، اگر دارنده سند از استرداد لاشه سند خودداری نماید، صادرکننده می‌تواند دعوای استرداد لاشه اسناد چک و سفته را در مرجع قضایی طرح کند.

نحوه طرح دعوای استرداد لاشه اسناد چک

برای طرح این دعوا، خواهان صادرکننده چک یا سفته باید در ابتدا اظهارنامه‌ای برای دارنده سند ارسال نماید و از این طریق، از وی درخواست کند که لاشه سند را بازگردانَد. اگر دارنده همچنان از بازگرداندن لاشه سند خودداری کند، در این مرحله خواهان باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و دادخواستِ استرداد لاشه اسناد چک را مطرح کند.

دلایل طرح دعوای استرداد لاشه چک

-شخصی که چک را صادر کرده، مدعی باشد که چکی که در اختیار دارنده چک است به سبب دین و تعهد بوده و خوانده استحقاق آن را ندارد، می تواند دعوای استرداد لاشه چک را مطرح کند.
در قراردادی برای تضمین انجام تعهدات، چکهایی صادر می شود. زمانی که تعهد به درستی انجام شده است، شخص چک تضمینی را عودت نمی کند و به همین دلیل اقامه دعوا با خواسته استرداد لاشه چک در مراجع قضایی مطرح می شود.
- صادر کننده مدعی است که وجه را به دارنده پرداخت کرده است اما دارنده از دادن لاشه چک خودداری می کند.

مرجع صالح رسیدگی دعوای استرداد لاشه چک

استرداد لاشه چک یک دعوای حقوقی می باشد که در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی واقع در محل اقامت خوانده یعنی دارنده چک می باشد. اگر مبلغ چک کمتر از بیست میلیون تومان باشد، در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد.

جرم خیانت در امانت در استرداد لاشه چک

اگر شخص دارنده چک، چک را به شخص دیگری انتقال دهد و یا اینکه در صورت عدم توافق شفاهی و یا قراردادی از این برگه ی سند تجاری استفاده کند و آن را برگشت نداده باشد و این برگه ی چک را تصاحب کند، این شخص مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و طبق قوانین اسلامی برای جرم خیانت در امانت شرایطی را برای این فرد در نظر گرفته است که قانون برای این مجرم حبس یک تا سه سال را در نظر گرفته است.
در صورتیکه چک دست به دست بچرخد و در اختیار فردی قرار بگیرد که جرمی را مرتکب نشده باشد و در متن برگه سند تجاری چک و اشاره به امانی بودن و یا شرطی بودن چک نشده باشد، شخص ثالث با حسن نیتی که برای مقامات قضایی اثبات کرده است، می تواند مبلغ ذکر شده در چک را دریافت و یا مطالبه کند. دعوای استرداد لاشه چک زمانی قابلیت طرح پیدا می کند که صادر کننده آن مدعی است که وجه چک را پرداخت کرده است و یا اینکه چک بعنوان ضمانت ویا امانت وغیره در دست دارنده بوده است ولی چک را از دارنده مسترد نکرده است.

خواهان دعوای استرداد لاشه چک

مراجع قضایی صالح جهت رسیدگی به دعوای استرداد لاشه چک مانند دعوای استرداد لاشه سفته ، شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی محل اقامت خوانده می باشد. در صورتیکه وجه مندرج در چک یا مبلغ خواسته تا بیست میلیون تومان و یا کمتر از بیست میلیون تومان باشد در راستای اجرای بند الف ماده 9 قانون شورای حل اختلاف، دعوای استرداد لاشه ی چک باید در شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده مطرح شود و در صورتیکه خواسته، بیش از مبلغ بیست میلیون تومان باشد باید در دادگاه عمومی محلی که خوانده در آنجا اقامت دارد، مطرح شود.

جهت عضویت در اینستاگرام آساک کلیک کنید

هزینه دادخواست استرداد لاشه چک

دعوای استرداد لاشه اسناد چک یک دعوای مالی است و خواهان باید برای طرح دعوا هزینه دادرسی را براساس مبلغ سند پرداخت کند.

دعوای کیفری استرداد لاشه چک

اگرشخص دارنده، چک را به شخص دیگری منتقل نماید، یا برخلاف توافق شفاهی یا قراردادی صادر کننده و دارنده، از چک استفاده نماید و آن را مسترد نکند، و به نوعی آن را تصاحب نماید، مرتکب جرم خیانت در امانت شده که امانتی بودن آن باید از سوی صادرکننده که مدعی می‌باشد‌، اثبات شود. خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی جرم بوده و مرتکبین جرم مذکور علاوه بر مجازات حبس به جبران خسارت زیان‌دیده نیز محکوم می شوند.
برطبق ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه‌ سال حبس محکوم میشود. هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل ‌سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی‌ برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس ‌از ۶ ماه تا سه سال محکوم می شود.

مدارک لازم برای طرح دعوای استرداد لاشه چک

-مدارک شناسایی

-تنظیم دادخواست:

برای تنظیم دادخواست، باید در قسمت خواهان و خوانده مشخصات کامل طرفین قید شود. هم‌چنین، در قسمت تعیین خواسته و بهای آن، مبلغ مندرج بر روی چک یا سفته نوشته شود. خواهان باید در متن این دادخواست، واقعه را شرح دهد و الزام خوانده را به استرداد لاشه اسناد چک/سفته درخواست کند.

-تصویر اظهارنامه:

-خواهان باید ادله‌ای ارائه دهد تا اثبات کند که خوانده بدون‌جهت چک یا سفته را نزد خود نگاه داشته است. به‌عبارت‌بهتر، او باید با ارائه دلیل و مدرک معتبر اثبات نماید که دین خود را پرداخت نموده است یا این‌که اثبات کند تعهدی را که سند برای تضمین اجرای آن صادر شده، اجرا کرده است؛ به‌عنوان نمونه، باید رسید پرداخت وجه چک را ارائه دهد یا این‌که شاهد معرفی کند. این ادله باید ضمیمه دادخواست شود.

سئوالات حقوقی

1- چند فقره چك، به شخصی صادر کردم كه اکنون مي‌خواهم وجه آنها را آن را بپردازم اما طرف چك‌هاي خود را پيدا نمي‌كند اگر رسيدي از او بگيريم مشكلي ايجاد نمي‌شود؟

در صورت حامل بودن نظر قانون تجارت حقوق دارنده چکها محفوظ و لازم الرعایه است لذا علاوه بر دادن رسید توسط طرف، وی باید تعهد کند که پاسخگوی ادعاهای احتمالی بعدی از سوی یابنده و غیره می باشد.

2- اگر شخصی که صادرکننده چک است فوت کند آیا بانک می تواند تا قبل از تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی توسط دادگاه وجه چک را پرداخت کند؟

در این خصوص بانک منعی ندارد زیرا با صدور چک صاحب چک وجه آن را به شخص دیگری واگذار می کند و این تصمیم در زمان حیات او بوده است.

1-2اگر چک مدت دار و تاریخ سررسید آن بعد از فوت صادر کننده باشد باز چنین حکمی جاری است؟

برطبق ماده 231 قانون امور حسبی بدهی های دارای وعده و مدت، متوفی بعد از فوت او به روز و حال می شود از این رو در این حالت نیز چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده است، با مرگ او بدهی مدت دار او حال خواهد شد بنابر این بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از سوی دیگر برابر قانون تجارت ماده 311 اصولا پرداخت چک نباید وعده داشته باشد. از این رو بانک ها با فرض موجودی باید چک های صادره از متوفی را پرداخت کنند.

3- آیا با خط زدن به حواله کرد در متن چک می توان از نقل و انتقال آن جلوگیری کرد؟

برطبق قانون چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد باشد و چک با امضا در پشت آن به دیگری منتقل شود. اما هنگامی که صادر کننده چک با قلم زدن عبارت به حواله کرد در متن چک حق پشت نویسی را از کسی که چک در وجه او صادر شده سلب می کند. و دریافت کنده هم با پذیرش چک با این وضع موافقت می کند، به نظر می رسد که شخصیت دارنده چک برای صادر کننده مهم بوده و نمیخواهد چک مزبور توسط دیگر ی دریافت شود و باید پذیرفت که در صورت انتقال این گونه چک ها به دیگری بانک می تواند از پرداخت وجه آن به غیر خودداری کند.
گرچه در این خصوص نظر مخالف هم وجود دارد و عده ای معتقدند که چک وسیله پرداخت سریع در امور تجاری است و به صرف امضاء و ظهر نویسی قابل نقل و انتقال است.

نکات کلیدی و حیاتی در مورد بازیابی چک پس از ارائه لاشه

چک، یک نوع اسناد مالی مهم است که ارزش آن از طریق امضای صاحب آن و تایید در بانک مشخص می‌شود. امروزه، چک به عنوان ابزاری اساسی در اکثر معاملات و تبادلات مالی استفاده می‌شود. این برگه کوچک، نقش مهمی را در تسهیل فرآیند معاملات و انتقال پولها ایفا می‌کند. اما چک نه تنها برای انتقال پول به کار می‌رود؛ بلکه کاربردهای دیگری نیز دارد. به عنوان مثال، چک به عنوان ابزاری برای ایفای تعهدات، تضمین تخلیه از تعهدات مالی، تضمین انجام یا عدم انجام کارها، تعیین قیمت در معاملات و دیگر موارد مشابه استفاده می‌شود.
در برخی موارد، صاحب چک پس از امضای آن، ممکن است از دارنده چک در پایان معامله خواهش کند که لاشه چک را به او بازگرداند. اگر دارنده از تحویل لاشه چک امتناع کند، صاحب آن حق دارد درخواست بازگشت چک را داشته باشد و در صورت نیاز به کمک وکیل حقوقی برای رسیدگی به این امور مالی دارد.

ضروریت استفاده از وکیل در امور بازیابی چک و سفته

فرآیند بازیابی چک و سفته یکی از دادخواست‌های حقوقی پیچیده و حساس است. در این موارد، استفاده از خدمات یک وکیل تخصصی در این زمینه بسیار ضرور است. افرادی که اطلاعات کافی در ارتباط با مسائل حقوقی مرتبط با چک و سفته ندارند، ممکن است دچار ضررهای مالی شوند یا حتی در دادگاه به نتایجی متفاوت از انتظاراتشان برسند. به همین دلیل، مشاوره و کمک یک وکیل در ارتقاء بهترین حالت پرونده بسیار حیاتی است.
گاهی اوقات، برخی افراد به دلیل ترتیب صرفه‌جویی در هزینه‌های دادرسی، از استفاده از خدمات وکیل امتناع می‌ورزند. اما این تصمیم ممکن است عواقب ناخوشایندی داشته باشد. علاوه بر اینکه صرفه‌جویی مالی نمی‌آورد، ممکن است حکم نهایی دادگاه نیز به نفع این افراد نشود و به نوعی ضرر دیگری به آنها وارد شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در امور بازیابی چک و سفته، از خدمات یک وکیل حرفه‌ای استفاده کرد تا به نتایج مطلوبتری دست پیدا کنید.